مستقل و نظريه‌هاى عميقى داشت. افزون بر تسلّط بر فقه، آن را چنان درك و اجرا كرد كه توانست درد جامعه را درمان كند و به نيازهاى اجتماعى پاسخ گويد، بدون آن‌كه ذره‌اى از اصالت فقه كاسته شود. در سخنان ايشان، سخن از فقه سنتى و فقه جواهرى، فراوان است؛ افزون بر اين، پويايى فقه و پاسخ‌گويى به نيازهاى جامعه را ‌متناسب با مقتضيات زمان و مكان ‌ـ و با در نظر گرفتن شرايط متغير اجتماع هم مشاهده مى‌كنيم. جمع كردن بين اين دو مقوله، كار بسيار دشوارى است؛ يعنى از يك سو، حفظ اصالت فقه بر اساس همان شيوه‌هايى كه بزرگان قدما و معاصران داشته‌اند و دارند، و از سويى ديگر، استنباط‌هايى كه پاسخ‌گوى نيازهاى متغير جامعه باشد. افرادى كه عمرى در اين وادى مقدس گام نهاده‌اند و دستى در اين مسائل دارند، متوجّه هستند كه امام چگونه اين دو ويژگى را با فراست و ظرافت فنى و هنرمندانه خويش جمع كرده بود. ورود در چنين موضوعاتى ‌بهويژه آن جايى كه جنبه تخصصى دارد‌ـ كار مشكلى است؛ چه رسد به جمع كردن اين دو موضوع كه فوق تخصصى هستند؛ اين، فقط كار امام بود.

خدمات علمى عالمان و انديشمندان گذشته، تعليم، تعلّم و نگارش بود؛ يعنى علوم را از نسل گذشته بياموزند و به نسل جديد و آينده بياموزانند و از راه تربيت شاگردان، علوم گذشتگان را براى آيندگان حفظ كنند. عده‌اى نيز، علوم را به بند كتابت كشيده، با نوشتن كتاب‌ها، رساله‌ها و...، حلقه اتصال سلسله يك جامعه در طول تاريخ مى‌شدند. آنان با اين زحمت‌هاى «طاقت طاق‌كن»، پايه‌هاى علمى نسل حاضر را بر دوش نسل گذشته مى‌گذاشتند. آن‌ها تجربه‌هاى گذشتگان را حفظ و تكميل مى‌كردند تا اسباب بزرگى جامعه علمى و فرهنگى را فراهم و دَيْن خود را به اصل و نسل خويش ادا كنند؛ ولى گاهى ميان دانشمندان، نوادر و نوابغى