است. به همين جهت، مفهوم دينى و اسلامى حق، از اين حيث با مفهوم حقوقى و اخلاقى آن متفاوت است.[1]

ب) تکليف‌گرايي در رويکرد اسلامي

رسالت اسلام هدايت انسان‌ها و سوق‏دادن آنان به سوى سعادت و كمال انسانى است. از اين جهت، بيشتر توجه دين معطوف به تكاليف و مسئوليت‏هايى است که انجام آنها موجب كمال و سعادت بشر است. اما بيان حقوقى كه مسئوليت‏آور نيست و صرفاً به دليل نافع‏بودن آن براى نوع بشر بيان مى‏شود، در درجة دوم اهميت قرار دارد. عنايت بيشتر دين به بيان حقوق نوع اول از آن جهت است كه انسان خواسته‏ها، نيازها و تمايلاتى دارد كه بر اساس غريزه و طبيعت درصدد تأمين آنها برمى‏آيد و به قانون و دستور و تكليف نيازى ندارد. مثلاً طبيعت انسان به گونه‏اى است كه به نفس كشيدن، غذا خوردن، آب خوردن و نظاير آنها نياز دارد. براى اين قبيل امور، لازم نيست به انسان‌ها بگويند: حق داريد نفس بكشيد، آب بنوشيد، و غذا بخوريد؛ چراکه انسان خود به خود اين كارها را انجام مى‏دهد. در اين‏گونه موارد آنچه مهم است تعيين قلمرو بهره‌مندي از حقوق و رعايت حقوق ديگران است. در رويکرد ديني آنچه انسانيت آدمي را رشد مى‏دهد توجه به مسئوليت‏ها و تكاليفى است كه بر عهده دارد. البته حق و تکليف، دو روى يك سكه‏اند؛ يعني در قبال تكاليفي كه از افراد خواسته مى‏شود حقوقى نيز به آنان اعطا مى‏گردد. سؤال اين است که در بينش اسلامى به كدام يك از دو روى اين سكه بيشتر توجه مى‏شود. آيا اسلام بيشتر بر مسئوليت و تكليف تأكيد مي‌ورزد يا بيشتر به حقوق انسان‌ها توجه كرده است؟

متون دينى اغلب دربارة رعايت حقوق انسان‌ها بحث مي‌كنند؛ يعنى در واقع تأكيد