صبر و تحمل آن بزرگواران نبود، اسلام در همان دهه‌هاى اول پيدايشش كاملا مسخ مى‌گرديد و چيزى از آن باقى نمى‌ماند.

در هر صورت، در طول تاريخ اسلام، گروهى عالمانه و آگاهانه تحريف‌ها و انحراف‌هايى در آن پديد آورده‌اند و افرادى نيز از سر جهل و ناآگاهى به اين دام افتاده‌اند. ناآگاهى افراد نيز گاهى در اثر علل و عوامل طبيعى بوده و در موارد بسيارى هم برنامه‌ريزى شده بوده و با طرح و نقشه دسيسه گران و دشمنان شكل گرفته است. علاوه بر آن، درجات ناآگاهى نيز يكسان نبوده و در نتيجه، بسته به درجه جهل و ناآگاهى مردم، ميزان تحريف و انحراف پديد آمده نيز متفاوت بوده است.

در هر حال، بخشى از اين انحراف‌ها مربوط به بحث فعلى ما مى‌شود؛ يعنى انحراف‌هايى كه در روش‌هاى تقرب به خداى متعال ـ و آنچه اصطلاحاً عرفان ناميده مى‌شود ـ رخ داده است. در اين‌جا نيز كسانى دانسته و آگاهانه امور باطلى را از پيش خود اختراع كرده‌اند و كسانى نيز در اثر جهل و بى‌اطلاعى، اين روش‌هاى باطل را پذيرفته و از آن‌ها تبعيت كرده‌اند. اين روش‌هاى باطل تدريجاً در طول قرن‌ها از نسلى به نسل ديگر منتقل شده و تا آن‌جا رسيده كه ما امروزه شاهد فرقه‌ها و مرام و مسلك‌هاى مختلف و متنازعى هستيم كه هر يك ديگرى را نفى مى‌كند و مدعى حق بودن خود و باطل بودن ديگران است. در اين ميان، فعاليت و حركتى براى تميز حق از باطل كمتر صورت مى‌گيرد و هر كس بدان چه در دست دارد و پسنديده است دل خوش كرده و به همان اكتفا مى‌كند. در اين معركه معمولا تعصبات قومى و فرقه‌اى حرف اول را مى‌زند و هر فرقه‌اى با حمايت و تبعيت از مرام و مسلك خويش، ساير مرام‌ها و مسالك را تخطئه مى‌كند. در حالى كه اگر اينان به راستى طالب حقيقت و تقرب به حق متعال هستند، بايستى با روشى صحيح حق را از باطل، و سره را از ناسره جدا كنند تا هم خودشان از ضلالت و گمراهى نجات يابند و هدايت شوند و هم اسباب ضلالت و انحراف ديگران را فراهم نياورند.