نام کتاب : نقش تقليد در زندگي انسان نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 49
آن يكى شير است اندر باديه *** و آن دگر شير است اندر باديه
آن يكى شير است كه آدم مىخورد *** آن يكى شير است كه آدم مىخورد
چنانكه ملاحظه مىكنيد، قرائن در اين شعر به قدرى آشكار است كه كسى شير بيشه را با شير گاو اشتباه نمىكند. اما گاهى معانى يك لفظ يا كاربرد آنها به قدرى به يكديگر نزديك هستند كه انسان در تشخيص معناى مورد نظر غفلت مىكند و جز اهل دقت و نظر، امر بر سايرين مشتبه مىشود؛ اينجاست كه برخى به جهت وجود معانى يا موارد استعمال ناپسند براى لفظى، مغالطه مىكنند و حكم را به ساير موارد سرايت مىدهند. كار مغالطهگران اين است كه بين دو معنايى كه نزديك به هم و همخانواده به نظر مىرسند، اما در واقع نسبت بين آنها عام و خاص و يا مطلق و مقيد و حتى در مواردى تباين است، خلط مىكنند و باعث فريب ديگران و القاى شبهه مىشوند.
بر اين اساس، هم در بررسى روايات و آيات قرآن و هم در بحثهاى عقلى، قبل از هرچيز بايد واژههاى كليدى را به درستى و با دقت معنا كنيم. مثلا در اين بحثى كه پيش رو داريم، دقيقاً مشخص كنيم كه چه معنايى از «اتباع»، «اسوه» و يا «تقليد» مدّ نظر ماست. چون يكى از معانى تقليد، رجوع جاهل به عالم است؛ چه در حوزه فكر و نظر و چه در حوزه عمل و رفتار. اما تقليد معانى و مصاديقى نيز دارد كه مذموم و ناپسند است و آن تبعيت از ديگران در امور نادرست و ناپسند، يا تبعيت كور و بدون توجيه صحيح و عقلايى است. اين تقليد كوركورانه و فاقد بينش و انگيزه صحيح كه غالباً براساس انگيزههاى ناروا و هوى و هوس شكل مىگيرد همان تقليد ميمونوارى است كه جوامع عقبافتاده و افراد بىهويت و بىشخصيت به آن مبتلا هستند. مثلا وقتى ورزشكارى لباسى را پوشيد، برخى از جوانان همان مد لباس را انتخاب مىكنند و مىپوشند بدون اينكه بدانند چرا آن ورزشكار آن مد خاص را انتخاب كرده. يا وقتى ديده شد
نام کتاب : نقش تقليد در زندگي انسان نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 49