همين تكليف و مسؤوليت بسيار سنگين بود كه موجب مىشد آن بزرگواران آن گونه به درگاه خداى متعال تضرع و زارى داشته باشند. آرى، گريهها و نالههاى آن چنانى على(عليه السلام) در نخلستانهاى مدينه و كوفه بى جهت نبود. آن حضرت به سنگينى بار مسؤوليت خود كاملا واقف بود و از همين رو بود كه هر شب تا به صبح عبادت مىكرد و در مناجات هايش عرضه مىداشت: آه مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّريِقِ؛1 آه كه توشه على(عليه السلام) كم است و راه طولانى است!
حتى به حسب موقعيتهاى اجتماعى و نعمتهايى از قبيل آن كه نصيب افراد مىشود، تكليف آنها نيز سنگين تر مىگردد؛ هم چنان كه قرآن در مورد همسران پيامبر مىفرمايد:
همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله) به حسب موقعيت اجتماعى خود تكاليف خاصى بر عهده داشتند. اگرچه خود آنها از لحاظ ذاتى و تكوينى تفاوتى با ديگران نداشتند، اما از آن جا كه همسر پيامبر(صلى الله عليه وآله) شده و در جامعه موقعيتى به دست آورده بودند، خدا به ايشان مىفرمايد: به لحاظ اين موقعيت، شما مانند ديگران نيستيد. اگر تقوا داشته باشيد، به شما دو برابر پاداش مىدهم و اگر هم گناه كنيد، دو برابر عذاب مىشويد. چون مردم شما را الگوى خود مىدانند و از رفتار خوب و بد شما تبعيت مىكنند، از اين رو رسيدن به اين موقعيت باعث مىشود كه تكليف شما سنگين تر شود.
[1]نهج البلاغه، ترجمه و شرح فيض الاسلام، حكمت 77. [2] احزاب (33)، 30 ـ 31.