برابر فرهنگ اسلامي که شرم و حيا را خصلتي اصيل و ارزشمند مي‌شمارد و ازاين‌روي از ديرباز، واژه «بي‌شرم» در فرهنگ مسلمانان ناسزا و فحش به‌حساب مي‌آمده است، در فرهنگ انحرافي و عاري از فضايل انساني دنياپرستان و شهوت‌آلودگان، بي‌حيايي کمال به‌حساب مي‌آيد و بدان افتخار نيز مي‌کنند!

به‌هرروي، کسي که فطرت الاهي در وجودش زنده مانده است، وقتي به گناهان خويش مي‌نگرد و درمي‌يابد نعمت‌هايي را که خداوند در اختيار او نهاده وسيله‌اي براي نافرماني و مخالفت با معبود خود ساخته است، در برابر خدا احساس شرم و حيا مي‌کند. از‌اين‌روي در يکي از دعاهاي مربوط به زيارت امام رضا(عليهمالسلام) آمده است: رَبِّ إِنِّي أَسْتَغْفِرُک اسْتِغْفَارَ حَيَاء؛[1]«پروردگارا، از تو آمرزش مي‌طلبم، آمرزش از طريق حيا و شرمساري».

نقش خوف و رجا در جلب رحمت الاهي

کسي که گناه و لغزشي از او سرزده علاوه بر ترس از فرجام گناه و توجه به آثار زيان‌بار گناه و نيز حالت شرمساري از خداوند، بايد اميدوار به بخشش و رحمت بي‌نهايت خداوند نيز باشد. و به اين حقيقت توجه داشته باشد که خداوند، خودش ما را دعوت به توبه کرده و وعده داده است که از لغزش‌ها و گناهان بنده پشيمان خود درگذرد و ما را از نااميدي از درگاه خويش برحذر داشته است:

قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَه اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛[2] «بگو: اي بندگان من که بر خويشتن زياده‌روي روا داشته‌ايد [در گناهان از حد گذشته‌ايد و به خود ستم کرده‌ايد]