مي‌آورند و براي کساني که ايمان آورده‌اند آمرزش مي‌خواهند [و مي‌گويند:] پروردگارا، بخشايش و دانش تو بر هرچيز احاطه دارد، پس کساني را که توبه کردند و راه تو را پيروي کردند بيامرز و ايشان را از عذاب دوزخ نگاه دار.

از ديگر عواملي که انسان را در رسيدن به کمال و تعالي مدد مي‌رساند، پاداش و تأثير مضاعفي است که خداوند در کارهاي نيک قرار داده است. بر اثر چنين تأثير شگرفي، کارهاي نيک باعث شتاب فوق‌العادة حرکت انسان به سوي کمال مي‌شوند. خداوند در مقايسة پاداش کار نيک با کيفر کار بد مي‌فرمايد:

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ؛[1] هرکه کار نيکي آورَد دَه چندانِ آن پاداش دارد و هرکه کار بدي آورَد جز همانند آن کيفر نبيند و بر آنان ستم نرود.

نقش اساسي ياري خداوند در مبارزه با نفس

بنابر آنچه گذشت، منظور از نفس در جملة آغازين خطبة امير مؤمنان(عليه السلام) خواسته‌ها و تمايلاتي است که مهار نکردن و ارضاي آنها انسان را از خدا دور مي‌سازد، و براي آنکه آدمي به سعادت و کمال لايق خويش برسد بايد با نفس خود مبارزه کند و به کنترل تمايلات نفساني خويش پردازد. اما آيا انسان با تکيه بر توانايي‌هاي خود مي‌تواند بر نفس خويش پيروز شود؟ آيا عوامل و قواي دعوت‌کننده به خير مي‌توانند بر آن بخش از عوامل و قوايي که انسان را به شر فرا مي‌خوانند فايق آيند؟ به تعبير ديگر، آيا بخشي از عوامل و توانمندي‌هاي نفس انسان مي‌تواند بخش ديگر عوامل و توانايي‌هاي نفس را مغلوب خويش سازد؟

در زندگي، تمايلات و خواسته‌هاي برين به تنهايي نمي‌توانند بر گرايش به بدي و