بفرستد يا شما را گروه گروه به جان هم اندازد و عذاب بعضى از شما را بر برخى ديگر بچشاند.

البته هم‌چنان‌كه مى‌دانيم، متأسفانه در طول تاريخ، و شايد در همين عصر حاضر، نمونه‌هايى داريم كه مسلمانان اين پند قرآن را جدّى نگرفتند و به برادركشى مبتلا شدند كه به مراتب از جنگ با دشمن بدتر است. اين‌گونه عذاب‌ها كه عذاب‌هاى تنبيهى است بر امّت اسلامى نيز مانند امّت‌هاى پيشين نازل مى‌شود. سيل، زلزله، قحطى و مواردى از اين قبيل كه در جوامع اسلامى اتفاق مى‌افتد، مى‌تواند مصاديقى از نزول بلاى الهى باشد كه برخى مسلمانان به سزاى اعمال خويش بدان دچار مى‌شوند و خداوند بدين وسيله مى‌خواهد ديگران متنبّه گردند و به هوش آيند:

وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الأَْدْنى دُونَ الْعَذابِ الأَْكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُون؛[1] و قطعاً غير از آن عذاب بزرگ‌تر، از عذاب اين دنيا [نيز] به آنان مى‌چشانيم، شايد كه باز گردند.

بنابراين، سنّت الهى اين است كه براى ايجاد تنبّه و بيدارى مردم و به اميد آن‌كه دست از گناه و نافرمانى بردارند بلاها و عذاب‌هاى محدودى را در اين دنيا بر آنان نازل مى‌فرمايد. اما در مورد امّت‌هاى گذشته، علاوه بر اين‌گونه عذاب‌ها، اگر به طغيان و نافرمانى ادامه مى‌دادند در نهايت عذاب استيصال بر آنان نازل مى‌گشت و همه نابود مى‌شدند و جز صالحان و مؤمنانشان كسى باقى نمى‌ماند. نمونه بارز اين امر قوم نوح هستند كه جز عده‌اى معدود كه در كشتى سوار شدند بقيه همگى هلاك گرديدند. بسيارى از امّت‌هاى پيشين نظير قوم نوح به عذاب استيصال مبتلا شده‌اند