اصلى و مهم وى نگردد. مثلا اگر يك طلبه، يا يك دانشجو، يا مجتهد و محقق، به انگيزه انفاق در راه خدا، تمام وقت و نيرو و فكر و ذهن خود را صرف كسب ثروت و مال دنيا كند به گونه‌اى كه از وظيفه اصلى‌اش، يعنى تحصيل و تحقيق، بازبماند، كار مطلوبى انجام نداده و در واقع واجب را فداى مستحب كرده است.

پرداختن به كارى كه موجب ترك واجبى مى‌شود شبهه حرمت پيدا مى‌كند. بنابراين هميشه كسب مال حتى به انگيزه صحيح و نيت مطلوب، مطلقاً مطلوب نيست، شرطش اين است كه مزاحم با تكليف ارجحى نباشد؛ اگر مزاحم با تكليف واجبى باشد، انجام آن حرام است و اگر مزاحم با تكليف مستحب ارجحى باشد، پرداختن به آن در حكم مكروه است. پس اگر انگيزه كسب مال، انجام تكليف واجبى باشد، مـطـلـوب، بلكه واجب است و نيز اگر به انگيزه انجام كار مستحبى باشد كه مزاحم با تكليف واجب يا تكليف ارجحى نيست، مستحب است.

ممكن است انسان اموال زيادى هم در اختيار داشته باشد، اما خودش از آن استفاده نكند. خوبى يا بدى اين كار به انگيزه انسان بازمى‌گردد. گاهى مصرف نكردن به اين دليل است كه انسان دوست دارد مالش دست نخورده باقى بماند. به اين حالت بخل مى‌گويند كه از نظر اسلام بسيار مذموم و نامطلوب است. اما اگر استفاده نكردن از مال و ثروت به اين انگيزه باشد كه انسان به لذايذ دنيا عادت نكند، هدفى والا و مطلوب به شمار مى‌آيد. انسان وقتى از داشتن چيزى لذت ببرد، ناخودآگاه به آن علاقه‌مند مى‌شود. معمولا نحوه شكل‌گيرى محبت‌ها اين‌گونه است؛ يعنى انسان ابتدا از چيزى لذتى مى‌برد، سپس كم كم از آن خوشش مى‌آيد و دلش مى‌خواهد هميشه آن را داشته باشد. بنابراين يكى از راه‌هاى عدم دل‌بستگى به مال دنيا اين است كه انسان كم‌تر از آن استفاده كند تا از آن كم‌تر لذت ببرد. اگر كم‌مصرف كردن به اين انگيزه باشد كه به مال دنيا دل‌بستگى پيدا نكند، به تدريج به صفت زهد كه مطلوب اولياى خدا و يكى از اوصاف كماليه است، دست پيدا خواهد كرد. زاهد بودن به معناى فاقد بودن نيست؛ انسان ممكن است ثروت زيادى هم داشته باشد، اما زاهد باشد. معروف است كه حضرت سليمان(عليه السلام) با وجود آن همه مواهبى كه خداوند به او داده بود به نان جوى، آن هم از دست‌رنج خودش، قانع بود؛ يعنى در عين داشتن ثروت كلان، زاهدانه زندگى مى‌كرد.

رابطه ديگرى كه انسان با مال دنيا پيدا مى‌كند، از جهات اخلاقى و ارزشى است؛ از اين حيث ممكن است صفات اخلاقى خوب يا بدى در انسان شكل گيرد. اگر انسان شيفته مال دنيا