رساله‌های مستقل بحارالانوار

كتاب بحارالانوار الجامعة للدرر الاخبار الائمّة الاطهارF مهم‌ترین اثر حدیثی علّامه مجلسی است كه امّ‌الكتاب كتاب‌های او محسوب می‌گردد و در سایر كتاب‌های خود، به‌ صورت مکرّر به آن ارجاع می‌دهد. علّامه مجلسی ضمن بحث‌های خود گاهی به كتاب‌ها یا رساله‌هایی برخورد می‌كرد كه به جهت اختصار آن رساله و شدّت ارتباط موضوع آن با بحث‌های بحارالانوار آن رساله را به‌ صورت كامل و یک‌جا نقل می‌كرد. ذکر نام این رساله‌ها و معرّفی اجمالی آن‌ها از اهداف این مقاله است.

کلیدواژه: رساله‌های مستقل، بحارالانوار.

علّامه مجلسی به نسخه‌های خطّی بسیاری از رساله‌ها دسترسی داشته است و بعضی از این رساله‌ها را به ‌صورت کامل در کتاب گران‌بهای خود ـ بحارالانوار ـ آورده است. آوردن تمامی متن این رساله‌ها می‌تواند در شناخت نسخه‌ی اصلی آن‌ها کمک کند و اهمّیّت این مسأله وقتی زیاد می‌شود که متوجّه شویم، متن بعضی از این رساله‌ها فقط در بحارالانوار آمده است؛ مانند رسالة اهلیلجه.

با توجّه به اهمّیّت احیای تراث اصلی شیعه، در این مقاله بر آن شدیم تا با جست‌وجو در این کتاب گران‌بها، نام رساله‌هایی را که علّامه مجلسی به‌ صورت کامل آورده است، به ‌ترتیب مجلّدات بحارالانوار بیان نموده و مختصری هم درباره‌ی آن‌ها صحبت به‌میان آوریم. نمونه‌ی این کار در کتاب آشنایی با بحارالانوار آقای "احمد عابدی" مشاهده می‌گردد؛ البته ایشان فقط به ذکر اسامی کتب پرداخته است. علاوه بر این، کتاب فوق به گفته‌ی مؤلّف، چهار سال است که دیگر انتشار نیافته است و حتّی در کتاب‌خانه‌ی تخصّصی علوم حدیث هم یافت نمی‌شود؛ بنابراین، می‌توان گفت که مشابه‌ی این مقاله پس از جست‌وجو در بیش از پنجاه عنوان کتاب که درباره‌ی بحارالانوار سخن به‌میان آورده‌اند، نمونه‌ی دیگری در حال حاضر ندارد.

[435] . دانش پژوه سطح 3 مرکز تخصصی علوم حدیث.