ملاّمحمّداسماعیل واحدالعین

آخوند ملاّمحمّداسماعیل واحدالعین، فرزند محمّدسمیع، عالم فاضل، حکیم فیلسوف و عارف کامل، از فلاسفه و مدرّسین حکمت در اصفهان است. از افاضل شاگردان حکیم ملاّعلی نوری، و خود، در تدریس، خوش بیان و خوش تقریر بوده [است]. بسیاری از فضلاء و حکماء، از دست پروردگان او به شمار می روند؛ ازجمله حاج ملاهادی سبزواری که استاد را ذوالعیون می خوانده، و سال ها از محضر او مستفیض شده است. [در تبیین و تدریسِ حکمت متعالیه ملاّصدرا استادی کم نظیر بوده، و به ایرادات مخالفان ملاّصدرا همچون شیخ احمد احسایی پاسخ هایی درخور داده است.

صاحب عنوان، در روزهای آخر عمر به تهران عزیمت کرد، و در رکاب فتحعلی شاه به سلطانیّه رفت. در آن جا بیمار، و راهی گیلان شد، و در محرّم 1242ق در آن جا وفات یافت]. آثار و تألیفات ایشان عبارت اند از: 1. حاشیه بر اسفار 2. حاشیه بر شوارق الالهام 3. شرح الحکمه العرشیّه، که در آن، به ایرادهای شیخ احمد احسایی به ملاّصدرا پاسخ داده، و در حواشی کتاب عرشیّه، در سال 1310ق چاپ سنگی شده است 4. حاشیه بر مشاعر که در حواشی کتاب مشاعر در سال 1315ق در تهران چاپ سنگی شده است.[1]

محمّداسماعیل خواجویی ثانی

آقا محمّداسماعیل خواجویی ثانی، فرزند آقا محمّدجعفر بن ملاّمحمّداسماعیل خواجویی، از علماء و فضلاء اصفهان، و (احتمالاً) از شاگردان پدر خود و آخوند ملاّعلی نوری و دیگران بوده است.

در 25 ربیع الاوّل سال 1282 وفات یافت، و در تخت فولاد، در جنب قبر جدّ خویش

[1] الذّریعه، ج13، ص368 و ج6، صص144 و 200؛ الکرام البرره، ج1، ص140؛ ریحانه الادب، ج6، ص285؛ تحریر ثانیِ تاریخ حکما و عرفاء؛ شرح احوال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص214؛ مکارم الآثار، ج6، صص2152 2153؛ آشنای حق، ص28؛ مقالات ادبی، صص429 432؛ قصص العلماء، ص151؛ الشّواهد الرّبوبیّه، مقدّمه، ص صد و شانزده؛ فهرست مجلس، ج35، ص406؛ فهرست کتاب های چاپی عربی، ص295؛ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص273 274.