محمّد (ص) و تكبير

16) مأموريّت رسول‌خدا (ص) براى گفتن تكبير در نماز:

يايُّهَا المُدَّثّر* ورَبَّكَ فَكَبّر. [1]

مدثر (74) 1 و 3

17) بالا بردن دستها به هنگام گفتن هر تكبير در نماز، سفارش خدا به پيامبر (ص):

فَصَلّ لِرَبّكَ وانحَر. [2]

كوثر (108) 2

18) پيامبر (ص)، موظّف به تعظيم و بزرگ شمردن خدا:

وقُلِ الحَمدُ لِلَّهِ ... وكَبّرهُ تَكبيرا.

اسراء (17) 111

يايُّهَا المُدَّثّر* ورَبَّكَ فَكَبّر. [3]

مدثر (74) 1 و 3

نيز---) ذكر

تكدّى‌

تكدّى به معناى گدايى كردن، دريوزگى‌ [4]، تكلّف در سؤال و حاجت‌خواهى از اين و آن در كوى و برزن ذكر شده است. [5] در اين مدخل از واژگانى مانند «المعتر»، «السّائل» و جملاتى مانند «لايسئلون النّاس الحافا» استفاده شده است.

اجتناب از تكدّى‌

1) اجتناب از تكدّى، سيره فقيران مؤمن و عفيف:

لِلفُقراءِ الَّذين احصِروا فى سبيلِ اللَّهِ لايستطيعون ضربًا فِى الارضِ يحسبُهُمُ الجاهِلُ اغنِياء مِن التَّعفُّفِ تعرِفُهُم بِسِيمهُم لايسلون النّاس الحافًا وما تُنفِقوا مِن خيرٍ فانَّ اللَّه بِهِ عليم.

بقره (2) 273

2) ستايش خدا از اصحاب صُفّه به دليل پرهيز آنان از تكدّى:

لِلفُقراءِ الَّذين احصِروا فى سبيلِ اللَّهِ لايستطيعون ضربًا فِى الارضِ يحسبُهُمُ الجاهِلُ اغنِياء مِن التَّعفُّفِ تعرِفُهُم بِسِيمهُم لايسلون النّاس الحافًا وما تُنفِقوا مِن خيرٍ فانَّ اللَّه بِهِ عليم. [6]

بقره (2) 273

پيشگيرى از تكدّى---) همين مدخل، موانع تكدّى‌

زمينه‌هاى تكدّى‌

3) فقر و نيازمندى، زمينه تكدّى و اصرار بر درخواست از مردم:

لِلفُقراءِ الَّذين احصِروا فى سبيلِ اللَّهِ لايستطيعون ضربًا فِى الارضِ يحسبُهُمُ الجاهِلُ اغنِياء مِن التَّعفُّفِ تعرِفُهُم بِسِيمهُم لايسلون النّاس الحافًا وما تُنفِقوا مِن خيرٍ فانَّ اللَّه بِهِ عليم. [7]

بقره (2) 273

[1] درباره «تكبير» مذكور در آيه، دو احتمال داده شده: يكى اينكه مقصود گفتن «اللَّه‌اكبر» در نماز باشد. (مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 580) برداشت ياد شده بر اساس همين احتمال است.

[2] بر اساس يك قول در آيه كه بعضى احاديث منقول آن را تأييد مى‌كند. (مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 837)

[3] بر پايه اين احتمال كه تكبير به معناى مطلق تعظيم خدا باشد. (مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 580)

[4] فرهنگ فارسى، ج 1، ص 1125، «تكدّى».

[5] لغت‌نامه، ج 4، ص 6048، «تكدّى».

[6] بنا بر روايتى منقول از امام باقر (ع)، آيه درباره اصحاب صُفّه نازل شده است. (مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 666)

[7] از نفى سؤال الحافى چنين فهميده مى‌شود كه زمينه براى سؤال و تكدّى در اين فقرا وجود دارد كه همان فقر است؛ ولى آنها چنين كارى نمى‌كنند.