تشبيه به بازو
65) تشبيه يارى جستن از ديگران، به بازو:
... وما كُنتُ مُتَّخِذَ المُضِلّينَ عَضُدا. [1]
كهف (18) 51
... سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِاخيكَ ....
قصص (28) 35
تشبيه به باغ
66) رشد و بالندگى انفاق براى رضاى خدا، همچون ميوهدهى باغ سرسبز بر روى تپّه، در پى باران مناسب:
ومثلُ الَّذين يُنفِقون امولهُمُ ابتِغاء مرضاتِ اللَّهِ وتثبيتًا مِن انفُسِهِم كمثلِ جنَّةٍ بِربوةٍ اصابها وابِلٌ فاتت اكُلها ضِعفينِ ....
بقره (2) 265
67) انفاق ريايى در بىثمرى و حسرتآفرينى، همچون باغ ميوه سوخته پيرمرد، صاحب فرزندان كوچك و متعدّد:
ومثلُ الَّذين يُنفِقون ...* ايودُّ احدُكُم ان تكون لهُ جنَّةٌ مِن نخيلٍ واعنابٍ ... واصابهُ الكِبرُ ولهُ ذُرّيَّةٌ ضُعفاءُ ....
بقره (2) 265 و 266
تشبيه به باغداران يمنى---) همين مدخل، تشبيه به اصحابالجنّه
تشبيه به بتپرستان
68) بنىاسرائيل، خواهان خدايى همانند بتها و خدايان بتپرستان براى پرستش:
وجوَزنا بِبَنى اسرءيلَ البَحرَ فَاتَوا عَلى قَومٍ يَعكُفونَ عَلى اصنامٍ لَهُم قالوا يموسَى اجعَل لَنا الهًا كَما لَهُم ءالِهَةٌ ....
اعراف (7) 138
تشبيه به برده
69) ضعف و ناتوانى معبودان باطل، در مقايسه با خداوند، مانند بردگان در برابر موالىشان:
ضَرَبَ لَكُم مَثَلًا مِن انفُسِكُم هَل لَكُم مِن ما مَلَكَت ايمنُكُم مِن شُرَكاءَ فيما رَزَقنكُم فَانتُم فيهِ سَواءٌ تَخافونَهُم كَخيفَتِكُم انفُسَكُم كَذلِكَ نُفَصّلُ الأيتِ لِقَومٍ يَعقِلون.
روم (30) 28
70) تحيّر و تزلزل مشركان، مانند برده مورد اختلاف چند مالك ناسازگار و بدخُلق:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلًا فيهِ شُرَكاءُ مُتَشكِسونَ .... [2]
زمر (39) 29
71) آرامش موحّدان، مانند برده داراى يك مالك:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا ... رَجُلًا سَلَمًا لِرَجُلٍ ....
72) مشركان در عجز و ناتوانى، همچون برده مملوك و فاقد هرگونه اراده و اختيار:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبدًا مَملوكًا لا يَقدِرُ
[1] در آيه مذكور، تشبيه بليغ به كار گرفته شده و چون مشبّه و مشبّهبه در كلام ذكر شده، استعاره نيست. (اعرابالقرآن، درويش، ج 5، ص 619)
[2] «تشاكس» به معناى «بد خُلق» و «شركاء متشاكسون» يعنى به سبب بدخلقى باهم نزاع دارند. (مفردات، ص 462، «شكس»)