تربيت از ريشه «ربو» به معناى فزونى و نموّ است. [2] راغب مىنويسد: «رَبيتالولد» از واژه
«ربو» است [3] و برخى گفتهاند: اصل آن از مضاعف
(رب- ربب) بوده است. بدين جهت در معناى رب مىنويسد: رب، در اصل به معناى تربيت و
آن ايجاد شىء به صورت تدريجى تا حدّ رسيدن به كمال است.
[4] بر اين اساس، تربيت، پرورش دادن و استعدادهاى درونى، بالقوّه را به
فعليّت رساندن [5] و كاربرد آن در اشيايى همانند فرزند و
زراعت است كه قابليّت رشد و نموّ داشته باشد.
[6] واژههاى مورد استفاده در اين مدخل، «ربّ»، «رشد»، «تزكيه»،
«أعيننا» و قرائن و سياق آيات است.
1) تحريف احكام الهى، از عوامل آسيبزننده به رشد و تربيت:
يأيّها الرّسول لايحزنك الّذين يسرعون فى الكفر من الّذين ...
يحرّفون الكلم من بعد مواضعه يقولون إن أوتيتم هذا فخذوه وإن لّم تؤتوه فاحذروا
... أولك الّذين لم يرد اللّه أن يطهّر قلوبهم لهم فى الدّنيا خزى ولهم فى الأخرة
عذاب عظيم.
مائده (5) 41
2. تقليد كوركورانه
2) تقليد كوركورانه، آسيب زننده به تربيت عقلانى انسانها:
وإذا قيل لهم اتّبعوا ما أنزل اللّه قالوا بل نتّبع ما ألفينا
عليه ءاباءنا أولو كان ءاباؤهم لايعقلون شيا ولايهتدون.
بقره (2) 170
وإذا قيل لهم تعالوا إلى مآ أنزل اللّه وإلى الرّسول قالوا
حسبنا ما وجدنا عليه ءابآءنآ أولو كان ءابآؤهم لايعلمون شيا ولايهتدون.
مائده (5) 104
[1] امام باقر (ع) در تفسير «إلّا ما ذكّيتم» فرمود: اگر در حالى
به حيوان، دست يابى كه چشم، پا و يا دم او حركت مىكند آن حيوان قابل تذكيه است.
پس گوشت آن را بخور. (تهذيبالاحكام، ج 9، ص 58؛ تفسير نورالثقلين، ج 1، ص 587)