برخى مفسّران، نزول آيه 168 بقره (2) را در شأن آنان و ديگر قبايلى دانسته‌اند كه از روى هوا و هوس، خوردن برخى چيزهاى پاك را بر خود حرام كرده بودند. [1] براساس روايتى، نزول آيه 90 نساء (4) درباره بنى‌مدلج دانسته شده كه با پيامبر (ص) پيمان بستند كه ما نه با شما خواهيم بود و نه در برابر شما و خداوند، مسلمانان را از تعرّض به آنها نهى كرد. [2] برخى نزول آيه 26 اعراف (7) را نيز در ارتباط با آنان دانسته‌اند كه جهت تقرّب به خدا به صورت عريان طواف مى‌كردند. [3]

بنى‌مصطلق‌

بنى‌مصطلق، تيره‌اى از قبيله خزاعه بودند كه در اطراف مدينه سكونت داشتند. [4] نقل شده: رسول‌خدا (ص) وليدبن‌عقبه را براى جمع‌آورى زكات از آنها فرستاد و چون با خبر شدند كه نماينده رسول‌خدا (ص) مى‌آيد به استقبال وى شتافتند؛ ولى به علّت خصومتى كه از دوران جاهليت ميان آنها و وليد بود، وى تصوّر كرد قصد كشتن او را دارند، از اين رو بلافاصله نزد پيامبر (ص) بازگشت و عرض كرد: آنها از پرداخت زكات امتناع ورزيدند. بنابر نقلى، به دروغ گفت: آنها مرتد شده و آماده جنگ با مسلمانان‌اند. [5] پيامبر (ص) خشمگين شد و تصميم گرفت با آنان بجنگد. به نظر برخى مفسّران در پى اين واقعه آيه 6 سوره حجرات (49) نازل شد. در سال پنجم و به قولى ششم هجرى به پيامبراكرم (ص) خبر دادند بنى‌مصطلق قصد جنگ با او دارند. آن حضرت سپاهى به سمت آنان حركت داد و در كنار آب «مُرَيْسَعْ» با آنان رو به رو شد. در اين جنگ، بنى‌مصطلق دچار شكست شده، زنان و فرزندان ايشان به اسارت درآمدند. در تاريخ اسلام از اين نبرد به نام غزوه بنى‌مصطلق ياد مى‌شود. [6]

بنى‌مُغَيْرة

بنى‌مغيرة بن عبدالله بن عمر المخزومى از تيره‌هاى مشهور قريش بودند. [7] برخى مفسّران، نزول آيه 278 بقره (2) را درباره بنى‌مغيره دانسته‌اند كه با ديگر قبايل، معاملات ربوى انجام مى‌دادند. [8] براساس رواياتى، مقصود از «احزاب» در آيات 36 رعد (13) و 11 ص (38) بنى‌مغيره و ديگر قبايلى دانسته شده كه منكر نزول آيات قرآن بودند. [9] طبق نقل مفسّران، نزول آيات‌

[1] كشف‌الأسرار، ج 1، ص 450؛ مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 459.

[2] الكشّاف، ج 1، ص 547؛ مجمع‌البيان، ج 3- 4، ص 135.

[3] كشف‌الأسرار، ج 3، ص 583.

[4] السيرة النبويه، ابن‌هشام، ج 1، ص 373.

[5] جامع‌البيان، ج 13، جزء 26، ص 160- 161؛ مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 198.

[6] مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 442.

[7] جمهرة انساب العرب، ص 144؛ المنمّق، ص 106.

[8] جامع‌البيان، ج 3، جزء 3، ص 147.

[9] زاد المسير، ج 4، ص 335؛ التكميل و الاتمام، ص 74؛ تفسير مبهمات القرآن، ج 2، ص 70 و 424.