اهل الذّكر در صدر اسلام‌

1) وجود افرادى آگاه (اهل الذّكر)، از وضعيّت انبياى الهى، در صدر اسلام:

و ما أرسلنا من قبلك إلّارجالا نوحى إليهم ... فسلوا أهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون.

نحل (16) 43

ومآ أرسلنا قبلك إلّارجالًا نّوحى إليهم فسلوا أهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون.

انبياء (21) 7

حجّيّت قول اهل الذّكر

2) اعتبار و حجّيّت سخن اهل الذّكر و اظهار نظر آنان:

... فسلوا أهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون. [1]

نحل (16) 43

... فسلوا اهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون.

انبياء (21) 7

رجوع به اهل الذّكر

3) ضرورت مراجعه به اهل الذّكر براى رفع نادانى خويش:

... فسلوا أهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون. [2]

نحل (16) 43

... فسلوا أهل الذّكر إن كنتم لاتعلمون.

انبياء (21) 7

موقعيّت اجتماعى اهل الذّكر

4) عالمان دينى (اهل الذّكر) و آگاهان به كتاب‌هاى آسمانى، داراى جايگاه اجتماعى نزد مشركان مكّه:

... فسلوا أهل الذّكر ....

نحل (16) 43

... فسلوا أهل الذّكر .... [3]

انبياء (21) 7

اهل ذمّه‌

ذمّه به معناى عهد و پيمان است و مقصود از اهل ذمّه آن گروه از اهل‌كتاب‌اند كه تحت حمايت حكومت اسلامى با پرداختن مالياتى به نام جزيه با مسلمانان عهد و پيمان بسته‌اند و براساس شرايط و تعهّدات خاصّى در سرزمين‌هاى مسلمانان زندگى مى‌كنند. در اين مدخل از واژه «جزيه» و «حبل من النّاس» استفاده شده است.

حقوق اهل ذمّه‌

1) برخوردارى اهل‌كتاب از حمايت جامعه اسلامى در صورت پذيرش شرايط ذمّه:

قتلوا الّذين لايؤمنون باللّه ولا باليوم الأخر ... ولايدينون دين الحقّ من الّذين أوتوا الكتب حتّى‌ يعطوا الجزية ....

توبه (9) 29

2) مسلمانان، موظّف به رعايت حقوق اهل‌كتاب در صورت پذيرش شرايط ذمّه:

ضربت عليهم الذّلّة أين ماثقفوا إلّابحبل مّن‌

[1] ارجاع ناآگاهان به اهل ذكر و عالمان، براى كسب اطّلاعاتى درباره انبيا و حقيقت پيامبرى، حكايت مى‌كند كه قول آنان اعتبار دارد.

[2] در روايات متعدّدى از پيامبر و امامان (ع) «اهل‌الذّكر» بر اهل‌بيت پيامبر (ع) تطبيق شده است. (نورالثقلين، ذيل آيه)

[3] ارجاع مشركان به عالمان دينى و آگاهان به تاريخ انبيا، بيانگر برداشت مزبور است.