اهل التّقوى‌

اهل التّقوى از اسما و صفات الهى است. اهل به كسانى كه وجه اشتراك دينى و نسبى و شغلى با فردى دارند اطلاق مى‌شود و نيز به معناى شايستگى آمده‌ [1] و تقوا آن است كه خود را از شى‌ء مخوف حفظ كنيم. [2] اهل تقوا در اين مدخل، به معناى شايستگى براى ترسيدن است؛ چنان‌كه در روايات، تقوا در آيه 56 مدثر (74) به معناى مفعولى آن آمده است؛ [3] ولى ممكن است به معناى فاعلى نيز تفسير شود؛ يعنى خدا اهل تقوا است و از هرگونه ستم و زشتى مى‌پرهيزد. [4]

اهل التّقوى و اراده خدا

1) سزاوارى خدا براى پرواپيشگى از او سبب منوط بودن پندگيرى از قرآن به مشيّت الهى:

كلّا إنّه تذكرة* وما يذكرون إلّاأن يشاء اللّه هو أهل التّقوى‌ وأهل المغفرة. [5]

مدثر (74) 54 و 56

اهل التّقوى و دعوت خدا

2) اهل التّقوى بودن خداوند، مقتضى دعوت الهى به اندرزهاى قرآنى:

كلّا إنّه تذكرة* فمن شاء ذكره‌* وما يذكرون إلّاأن يشاء اللّه هو أهل التّقوى‌ وأهل المغفرة. [6]

مدثر (74) 54- 56

خدا و اهل التّقوى‌

3) اهل التّقوى از اسما و صفات الهى:

وما يذكرون إلّاأن يشاء اللّه هو أهل التّقوى‌ وأهل المغفرة.

مدثر (74) 56

اهل الذّكر

ذكر در لغت به معناى قوه حافظه و ياد كردن است؛ خواه با زبان يا قلب. [7] به قرآن‌ [8] و رسول‌اكرم (ص) [9] نيز ذكر گفته شده و اهل ذكر در اين مدخل، آگاهان‌ [10] به طور عموم، عالمان به كتاب‌هاى آسمانى‌ [11] و امامان (ع) [12] هستند.

[1] مفردات راغب.

[2] همان.

[3] الدرّالمنثور، سيوطى؛ برهان، ذيل آيه.

[4] تفسير نمونه، ذيل آيه.

[5] بنابراين احتمال كه «اهل التّقوى‌ و ...» علّت براى صدر آيه «و ما يذكرون إلّاأن يشاء اللَّه» باشد؛ يعنى پند گرفتن از قرآن، جز به مشيّت و توفيق الهى ممكن نيست؛ زيرا خداوند اهل تقوا و اهل مغفرت و نافذ در اعمال بندگان خود است. (الميزان، ذيل آيه)

[6] «اهل التّقوى‌ و ...» مى‌تواند علّت براى «إنّه تذكرة فمن شاء تذكرة» باشد. (الميزان، ذيل آيه)

[7] مفردات راغب.

[8] زخرف (43) 44.

[9] طلاق (65) 10- 11.

[10] «فسئلوا أهل الذّكر» به يك اصل عمومى عقلايى دلالت دارد و آن وجوب رجوع جاهل به عالم است. (تفسير الميزان، ذيل آيه)

[11] مطابق ظاهر و سياق آيات 21 و 43 سوره‌هاى انبيا و نحل.

[12] تفسير عيّاشى؛ البرهان فى تفسير القرآن، ذيل آيه.