و للرسول و لذى القربى‌ .... [1]

حشر (59) 7

5) جلوگيرى از گردش ثروت ميان عدّه‌اى از مردم ثروتمند، فلسفه صاحب‌اختيار بودن امامان (ع) در اموال «فى‌ء»:

ما أفاء اللَّه على‌ رسوله من أهل القرى‌ فللّه و للرّسول و لذى القربى‌ ... كى لايكون دولة بين الأغنياء منكم ....

حشر (59) 7

اطاعت از امامان (ع)

6) لزوم اطاعت از امامان معصوم (ع):

يأيّها الّذين ءامنوا أطيعوا اللَّه و أطيعوا الرّسول و أولى الأمر منكم .... [2]

نساء (4) 59

7) ارزشمندى و نيك‌فرجامىِ اطاعت از امامان (ع):

يأيّها الّذين ءامنوا أطيعوا اللَّه و أطيعوا الرّسول و أولى الأمر منكم ... ذلك خير و أحسن تأويلا. [3]

نساء (4) 59

امانتدارى امامان‌

8) امامان معصوم انسان‌هاى امانتدار:

إنّ اللّه يأمركم أن تؤدّوا الأمنت إلى‌ أهلها .... [4]

نساء (4) 58

برگزيدگى امامان (ع)

9) امامان معصوم (ع) بندگان برگزيده خداوند:

والّذى أوحينا إليك من الكتب ...* ثمّ اورثنا الكتب الذين اصطفينا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخيرت بإذن اللَّه .... [5]

فاطر (35) 31 و 32

پيشگامى امامان (ع)

10) پيشگامى امامان (ع) در كارهاى خير:

ثمّ اورثنا الكتب الذين اصطفينا من عبادنا

[1] «فى‌ء» به اموالى گفته مى‌شود كه با مصالحه و بدون جنگ، از دشمن به دست مسلمانان افتاده باشد. (لسان‌العرب) با توجّه به اين‌كه «ذى‌القربى‌» در آيه در رديف خدا و رسول (ص) قرار گرفته و همانند آنان با «لام» آمده است، روشن مى‌شود كه آنان صاحب اختيار «فى‌ء» هستند و طبق روايتى از اميرالمؤمنين (ع) «ذى‌القربى‌» امامانند. (نورالثقلين، ذيل آيه)

[2] از ظاهر آيه استفاده مى‌شود كه «اولى‌الامر» بايد معصوم باشند؛ زيرا اطاعت از اولى‌الامر در رديف اطاعت از خدا و رسول (ص) آمده است و لازمه آن، عصمتِ اولى‌الامر است؛ زيرا امر به اطاعت آنان به صورت مطلق، با فرض احتمال خطا و گناه، سبب تناقض بين اطاعت مطلق و فرض عدم جواز اطاعت در موارد گناه خواهد شد و اين با حكمت خداوندى ناسازگار است. (التفسير الكبير؛ الميزان، ذيل آيه) امام باقر (ع) نيز «اولى‌الامر» را امامان معصوم (ع) دانسته‌اند. (كمال‌الدّين، باب 22، ص 222، ح 8؛ نورالثقلين، ذيل آيه)

[3] همان.

[4] از اين‌كه در روايات، «امانت» به امامت تفسير شده (نورالثقلين؛ الميزان، ذيل آيه) و در آيه دستور داده شده است كه هر امامى بايد امانت امامت را به اهل آن (امام بعدى) بسپارد، استفاده مى‌شود كه امامان امانتدارند.

[5] مقصود از «الكتاب» به قرينه آيه پيشين، قرآن است. در روايات مستفيض از امامان معصوم (ع) نقل شده است كه آيه، مربوط به ذرّيه پيامبر (ص) از اولاد فاطمه زهرا (ع) است و مرجع ضمير «فمنهم» احتمال دارد «الّذين اصطفينا» و شايد «عبادنا» باشد. در صورت اوّل، «الّذين اصطفينا» ذرّيّه پيامبر (ص) هستند و به سه دسته تقسيم مى‌شوند: «ظالمٌ لِنفسِه» و «مقتصد» و «سابقٌ بالخيرات» كه «سابقٌ بالخيرات» امامان (ع) هستند. روايات بسيارى نيز آن را تأييد مى‌كند. (نورالثقلين، ذيل آيه) بنا بر احتمال دوم، مقصود از «الّذين اصطفينا» فقط امامان (ع) هستند و «فاء» در «فمنهم» در مقام تفصيل و تعليل است؛ بدين معنا كه چون «عباد» سه دسته‌اند (ظالم، مقتصد و سابقٌ بالخيرات) ما يك دسته از آنان را برگزيديم و وارث علمِ قرآن قرار داديم. در اين صورت منافات ندارد كه «الذين اصطفينا» جزو «سابقٌ بالخيرات» نيز باشد. گفتنى است كه در بعضى از روايات، بندگانِ برگزيده، بر امامان (ع) تطبيق شده است. (نورالثقلين، ذيل آيه)