13. همسفر محمّد

217. همسفرى تنها يك نفر با پيامبر صلى الله عليه و آله هنگام خروج و هجرت از مكّه به سوى غار ثور:

... إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فِي الْغارِ ....

توبه (9) 40

218. نگرانى فرد همراه پيامبر (ابوبكر) به هنگام هجرت از مكّه به مدينه و دلدارى رسول خدا صلى الله عليه و آله به وى:

... إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فِي الْغارِ إِذْ يَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنا ....

توبه (9) 40

نيز---) صحابه، هجرت صحابه‌

نعمت هجرت‌

219. نعمت هجرت، شايسته شكرگزارى به درگاه خداوند:

وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ‌ ... فَآواكُمْ‌ ... لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ‌ [1].

انفال (8) 26

نيّت هجرت---) همين مدخل، اخلاص در هجرت، ارزش هجرت و ملاك در هجرت‌

هجرت از جامعه ظالم---) همين مدخل، عوامل هجرت، محيط ظلم و فلسفه هجرت، رهايى از ظلم‌

هجرت از جامعه فاسد

220. هجرت و گريز از محيط فاسد، به منظور حفظ ايمان و ارزشها، كارى جوانمردانه و مورد تمجيد خداوند متعال:

إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ‌ ....

كهف (18) 10

221. هجرت از محيط آلوده به سرزمين بركت‌خيز، امرى بايسته:

وَ نَجَّيْناهُ وَ لُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بارَكْنا فِيها ....

انبياء (21) 71

هجرت از دارالكفر

222. هجرت از دارالكفر، در صورت مناسب نبودن آن براى انجام دادن تكاليف دينى، حتّى تا دم مرگ امرى لازم:

... وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ‌ ... إِنَّ أَرْضِي واسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ‌ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ‌ ....

عنكبوت (29) 54 و 56 و 57

223. آمرزش گناهان و دخول به بهشت، پاداش خداوند متعال به جهت هجرت از دارالكفر:

... فَالَّذِينَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ‌ ... لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ... لا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا ....

آل‌عمران (3) 195 و 196

224. ترك هجرت از سيطره كافران، گناهى بس بزرگ:

إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمِي أَنْفُسِهِمْ قالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قالُوا أَ لَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا

[1] . «واذكروا» خطاب به مهاجران است و «قليل» متعلق به «اذكروا» است و بيانگر هدف از ضرورت به ياد داشتن مطالبى است كه در آيه مطرح شد، از جمله مقايسه دو حالت قبل از هجرت و بعد از هجرت است. (زاد المسير، ج 2، ص 202)