قُلْ يا عِبادِ الَّذِينَ آمَنُوا ... وَ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ.

زمر (39) 10

30. صراط مستقيم‌

36. دست‌يابى به صراط مستقيم، در سايه هجرت در راه خدا:

... اخْرُجُوا مِنْ دِيارِكُمْ‌ ... وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا ما يُوعَظُونَ بِهِ‌ .... وَ لَهَدَيْناهُمْ صِراطاً مُسْتَقِيماً. [1]

نساء (4) 66 و 68

نيز---) صراط مستقيم، كسب صراط مستقيم، عامل كسب صراط مستقيم، هجرت‌

31. عزّت‌

37. به عزّت رسيده در شهر جديد، براى مهاجر راه خدا، سبب ذلّت دشمنان او در شهر اصلى‌اش:

وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً [2] ...

نساء (4) 100

32. قبولى عذر

38. پذيرش عذر بر زبان راندن كلمات كفرآميز، در شرايط سخت و ناچارى مشروط به نشان دادن صداقت خويش با هجرت در راه خدا:

مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ‌ ... إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمانِ‌ ... ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هاجَرُوا مِنْ بَعْدِ ما فُتِنُوا ثُمَّ جاهَدُوا وَ صَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحِيمٌ‌ [3].

نحل (16) 106 و 110

33. كسب فضيلت‌

39. هجرت و آوارگى در راه خدا، فضيلتى ارزشمند و موجب پاداش الهى:

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ‌ فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لا أُضِيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِينَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أُوذُوا فِي سَبِيلِي وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ.

آل‌عمران (3) 190 و 195

34. مأوا يافتن‌

40. هجرت در راه خدا در صدر اسلام، زمينه خارج شدن از سلطه مشركان و مأوا يافتن در مدينه:

وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآواكُمْ‌ [4] ...

انفال (8) 26

35. مانع دوستى با مشركان‌

41. هجرت مسلمانان از مكّه به مدينه براى جلب رضاى الهى، ناسازگار با مودّت نسبت به مشركان مكّه:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَ عَدُوَّكُمْ‌

[1] . بنابر اينكه مراد از «اخرجوا من دياركم» و «ما يوعظون‌به» هجرت باشد. (مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 108-/ 109)

[2] . «رغم» به معناى ذلّت و پستى است و در اصل بينى به خاك ماليدن است. (الكشاف، ج 1، ص 556) با توجه به معناى لغوى مراغم، انسان مهاجر اگر چه از ديارش خارج مى‌شود و با موانعى رو به رو مى‌گردد ولى به واسطه هجرت در شهر جديد، توسعه و عزتى مى‌يابد كه به واسطه آن دشمنانش ذليل و خوار مى‌شوند. (التفسير الكبير، ج 4، ص 198).

[3] . اين آيه با «الّا من اكره و قلبه مطمئنّ بالايمان» اتصال و ارتباط دارد. (الميزان، ج 12، ص 355)

[4] . مفسران آيه مورد بحث را در باره مقايسه موقعيّت ووضعيّت مسلمانان مهاجر در مكه و مدينه دانسته‌اند. (مجمع البيان، ج 3- 4، ص 822؛ معالم التنزيل، بغوى، ج 2، ص 284)