[1] مَنْطِقَ الطَّيْرِ ...

نمل (27) 16

نيز---) انبيا و رسالت‌

نُبَيه بن حجّاج‌

نبيه بن حجاج بن عامر از قريش، تيره بنى‌سهم و از زنادقه قريش و مطعمين در غزوه بدر بود كه در همين غزوه به هلاكت رسيد. [2] بنا بر نقلى آيه 30 انفال (8) درباره وى و شمارى ديگر از سردمداران قريش دانسته شده كه در دارالندوه در جلسه‌اى براى قتل يا حبس يا تبعيد پيامبر صلى الله عليه و آله جمع شدند. [3] نيز آيه 36 انفال (8)، درباره مطعمين قريش در غزوه بدر از جمله نبيه دانسته شده كه با انفاق مال خود سعى داشت از گسترش اسلام جلوگيرى كند. [4] همچنين از وى در ذيل آيات 90 تا 93 اسراء (17) نام برده شده كه از پيامبر صلى الله عليه و آله درخواست معجزات اقتراحى داشت و ايمان خود را مشروط به آن مى‌كرد. [5] همچنين در ذيل‌ آيه اوّل محمّد (47) از وى ياد شده و كافرى منحرف قلمداد شده. [6]

نجاست‌

نجاست به معناى هر گونه پليدى است و آن بر دوگونه است: يك نوع پليدى حسّى و ديگر پليدى باطنى است‌ [7] و نَجَس به معناى هر چيز پليد و غير نظيف‌ است‌ [8] و در اصطلاح فقهى خبث و ناپاكى است كه بر مسلمان واجب است پاك كردن و شستن بدن و لباس آلوده به آن براى انجام دادن هر عملى كه مثل نماز مشروط به طهارت است. تعدادى از اجسام معيّن را حاكم شرع حكم به نجاست و قذارت طبيعت آن كرده است و اكتسابى نيست. [9] در اين مدخل از واژه‌ «نجس» و آياتى كه سخن از نجاسات دارند، استفاده شده است.

اقسام نجاست‌

1. بول‌

1. بول، از نجاسات:

لا تَقُمْ فِيهِ أَبَداً لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى‌ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ‌ [10].

توبه (9) 108

[1] . بنا بر يك احتمال، مقصود از «ورث» وراثت، نبوّت و پادشاهى است. (روح‌المعانى، ج 11، جزء 19، ص 255)

[2] . المحبّر، ص 160-/ 161 و 176.

[3] . مفحمات‌الاقران، ص 99.

[4] . مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 832.

[5] . التبيان، ج 6، ص 519؛ مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 678.

[6] . الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 16، ص 148؛ روح‌المعانى، ج 14، جزء 26، ص 57.

[7] . مفردات، ص 791، «نجس».

[8] . مصباح المنير، ص 594.

[9] . القاموس الجامع للمصطلحات الفقهيّه، ص 575.

[10] . گرچه در آيه به نجاست بول و غايط تصريح نشده امّا طبق روايتى از امام باقر و امام صادق عليهما السلام آيه درباره تطهير از بول و غايط با آب است. نقل شده از پيامبر صلى الله عليه و آله كه به اهل قبا فرمود: در طهارت چه مى‌كنيد؟ همانا خدا از شما (در خصوص طهارت) ستايش كرده است. گفته‌اند: ما موضع غايط را با آب مى‌شوييم. حضرت فرمود: خدا درباره شما «واللّه يحبّ المطّهّرين» را نازل فرموده است. (مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 111)