و لئن اتّبعت أهواءهم ... مالك من اللّه من ولىّ و لا نصير.

بقره (2) 120

و لاتركنوا إلى الّذين ظلموا فتمسّكم النّار ....

هود (11) 113

زمينه‌هاى استقلال‌

1. تعاليم آسمانى‌

22) ايمان به خدا، پيامبر و كتاب آسمانى قرآن، راه رسيدن مسلمانان به استقلال و رهايى از سرپرستى كافران:

ولو كانوا يؤمنون باللّه والنّبىّ ومآ أنزل إليه ما اتّخذوهم أوليآء .... [1]

مائده (5) 81

2. پيامبران‌

23) برانگيخته شدن پيامبران در قوم بنى‌اسرائيل، زمينه‌ساز استقلال آنان:

وإذ قال موسى‌ لقومه يقوم اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ جعل فيكم أنبيآء وجعلكم مّلوكا .... [2]

مائده (5) 20

نعمت استقلال‌

24) استقلال، نعمتى الهى و شايسته يادآورى:

وإذ قال موسى‌ لقومه يقوم اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ جعل فيكم أنبيآء وجعلكم مّلوكا ....

مائده (5) 20

نيز---) آزادى‌

استكبار

استكبار و تكبّر، از ريشه كبر و در معنا به هم نزديك‌اند. استكبار يعنى خود را (بدون استحقاق) بر ديگران برتر و از همه بزرگ‌تر دانستن؛ و مى‌تواند چنين روحيّه‌اى‌بر اثر خودپسندى باشد. [3] در اين مدخل از واژه «استكبار» و مشتقّات آن استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار استكبار، زمينه‌هاى استكبار، مصونيّت از استكبار، نشانه استكبار، مستكبران.

آثار استكبار

1. احساس غرور

1) وجود روحيّه استكبارى، عامل غرور و احساس قدرت فراوان:

فأمّا عاد فاستكبروا فى الأرض بغير الحقّ وقالوا من أشدّ منّا قوّة ....

فصلت (41) 15

2. استبداد

2) استكبار، زمينه‌ساز استبداد و زورگويى:

قال الملأ الّذين استكبروا من قومه لنخرجنّك‌

[1] برداشت، مبتنى بر اين است كه «اولياء» به معناى سرپرستان باشد. (مفردات راغب)

[2] تقديم جمله «بعث فيكم أنبياء» بر «جعلكم ملوكاً» مى‌تواند به اين نكته اشاره باشد كه برانگيخته‌شدنِ پيامبران، زمينه سلطنت و فرمان‌روايى بنى‌اسرائيل را هموار كرد.

[3] مفردات راغب.