اين اسم و صفت الهى از باب افعال [احاطه] به معناى دربرگيرنده و
حفاظت است. وصف خداوند به محيط يعنى هيچ چيز بر خداوند غلبه نتواند كرد و همه اشيا
مغلوب او خواهند بود. اين صفت به صورت اسمى [محيط] 8 بار و به صورت فعلى (احاط،
احطنا) پنج بار در مورد خداوند در قرآن به كار رفته است:
[2]
اين صفت فعل خداوندى، يا از «احاله» به معناى تغيير يعنى او
تغييردهنده هر چيزى است، يا از «حول» به معناى سنه و سال مىباشد، يعنى او تحويل
احوال و سالها را دارد. [3] اين صفت فعلى خداوندى از آيه
«وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ
...»
(سبأ (34) 54
) استفاده شده است. لازم به يادآورى است در دعاى جوشن كبير
مىخوانيم: يا مقيل يا محيل سبحانك .... [4] برخى نيز خواستهاند از آيه «...
أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ
...»
(انفال (8) 24)
معناى جداكننده ميان انسان و دل او استفاده نمايند. [5] اين صفت الهى به همين صورت در ادعيه
نيز آمده است. [6]
[1] . از امام صادق عليه السلام روايت شده است: درباره قول خداى-
عزّوجلّ-: «و قالت اليهود يد اللّه مغلولة» فرمود: منظور يهود اين نبود كه واقعاً
دستهاى خدا در غل بسته است، بلكه آنان مىگفتند: خدا از كار خلقت فارغ شده و ديگر
چيزى را كم و زياد نمىكند. خداوند- جلّ جلاله- براى تكذيب سخن آنان فرمود:
«دستهاى خودشان در غل بسته باد و به سبب سخنى كه گفتند لعنت بر آنان باد، بلكه
دستهاى خدا باز است و هرگونه مىخواهد مىبخشد» آيا نشنيدهاى كه خداى- عزّوجلّ-
مىفرمايد: «يمحوا اللّه ما يشاء و يثبّت و عنده امّالكتاب». (توحيد صدوق، ص 167؛
تفسير نورالثقلين، ج 2، ص 514، ح 172)
[2] . اسما و صفات الهى فقط در قرآن، ج 1، ص 340-/ 343