مكتبى نرفت، و اين خود گواهى صادق بر رسالت و كتاب آسمانى‌اش او است. قرآن كريم از او با تعبير «امّى» ياد مى‌كند. [1]

در چهل سالگى به رسالت مبعوث شد و به عقيده بسيارى از مفسّران، آيات آغازين سوره علق از اوّلين آيات نازل شده بر قلب مباركش بود. [2] ابتدا، مأموريت‌ يافت اقوام و خويشان خود را انذار كند [3]، و پس از آن‌ رسالت جهانى خويش را اعلام داشت. [4] او خاتم‌ پيامبران‌ [5] و داراى رسالتى جاودانه براى نسل‌هاى‌ آينده است. [6] شخصيّت اخلاقى‌اش آن چنان متعالى‌ بود كه خداوند او را با جمله «انّك لعلى‌ خلق عظيم» [7] ستود و رمز موفقيّت او را نيز عطوفت و نرم‌خويى وى بيان كرد. [8] جلوه‌هاى مختلف اعتدال وى در ابعاد وجودى‌اش زيبايى خاصّى دارد؛ عطوفت به همراه صلابت، [9] عبادت به همراه جهاد، [10] آخرت در كنار دنيا. [11] اين در حالى است كه صفت شرح صدر [12] وجودش را گستره‌اى وصف‌ناپذير بخشيده است، تا آنجا كه خداوند او را اسوه اهل ايمان و اميدواران به آخرت قرار داده است. [13]

معجزه جاودانى‌اش قرآن كريم است كه در آيات مختلف تحدّى دارد. [14] اين در حالى است كه كتابهاى‌ آسمانى سندى محكم بر حقانيّتش مى‌باشد. [15]

شكوهمندى معنوى‌اش زمانى است كه ملك و ملكوت را با معراجش به هم آميخت و آن‌چنان نزديك و نزديك‌تر شد كه فاصله، به قدر دو كمان و يا كمتر تقليل يافت، آن‌گاه خداوند به بنده‌اش آنچه بايد وحى كند، وحى نمود. [16]

در دوران رسالت خويش سختيهاى بسيار را متحمل شد؛ انواع تهمت‌هاى جنون، [17] سحر، [18] كهانت‌ [19] و ...

را به او نسبت دادند، ولى بردبارانه همه را تحمّل كرد.

شرايط آن‌چنان سخت و ناهنجار شد كه نتوانست در مكّه بماند؛ از اين رو راه هجرت را برگزيد [20] كه قرآن‌ كريم در بيش از بيست مورد از هجرت و مهاجران ياد كرده است.

جنگهاى زيادى مثل بدر، احد، احزاب، خيبر و فتح مكّه را پشت سر گذاشت، تا آنكه نصرت و پيروزى خداوند او را در آغوش گرفت و گروه‌هاى مختلف يكى پس از ديگرى براى اظهار اسلام به‌سويش‌

(1) . اعراف (7) 157.

(2) . مجمع‌البيان، ج 9-/ 10؛ ص 780؛ الجامع لاحكام‌القرآن، قرطبى، ج 20، ص 80؛ جامع‌البيان، ج 5، ص 39. برخى ديگر معتقدند كه اوّلين سوره فاتحةالكتاب بوده است و بعضى ديگر سوره مدّثر را اوّلين سوره نازل شده بر پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم دانسته‌اند. (همان)

(3) . شعراء (26) 214.

(4) . اعراف (7) 158.

(5) . احزاب (33) 40.

(6) . «و آخرين منهم لمّا يلحقوا بهم» جمعه (62) 2 و 3.

(7) . قلم (68) 4.

(8) . آل‌عمران (3) 159.

(9) . فتح (48) 29.

(10) . نساء (4) 102.

(11) . بقره (2) 201.

(12) . انشراح (94) 1.

(13) . احزاب (33) 21.

(14) . بقره (2) 23 و 24؛ يونس (10) 38؛ هود (11) 3 و 4؛ اسراء (17) 88؛ قصص (28) 49 و 50؛ طور (52) 34.

(15) . صفّ (61) 6؛ اعراف (7) 157.

(16) . نجم (53) 8 تا 10.

(17) . قلم (68) 51.

(18) . يونس (10) 2؛ (34) 43؛ (38) 4 و ....

(19) . طور (52) 29.

(20) . توبه (40) 9؛ محمّد (47) 13؛ ممتحنه (60) 1.