الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ ... أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ‌ ....

نمل (27) 59 و 62

36. هدايت‌كننده انسان در تاريكيهاى خشكى و دريا (خداوند)، شايسته پرستش، از نگاه عقل، در قياس با موجودات فاقد اين توانايى (معبودان مشركان):

قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلى‌ عِبادِهِ الَّذِينَ اصْطَفى‌ آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ‌ أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مَنْ يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ تَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ.

نمل (27) 59 و 63

37. فرستنده بادهاى بشارت‌دهنده (به باران رحمت) (خداوند)، سزاوار عبادت، در نظر عقل، در قياس با موجودات ناتوان از اين كار (معبودان مشركان):

أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مَنْ يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ تَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ.

نمل (27) 63

38. پديدآورنده آفرينش و اعاده‌كننده آن (خداوند)، (در قيامت) مستحقّ پرستش، از نگاه عقل، نسبت به موجود ناتوان از اين كار (معبودان مشركان):

قُلِ‌ ... آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ‌ أَمَّنْ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ‌ ... أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.

نمل (27) 59 و 64

39. روزى‌دهنده انسان از آسمان و زمين (خداوند)، سزاوار پرستش، از نظر عقل، در مقايسه با موجودات فاقد اين توانايى (معبودان مشركان):

قُلِ‌ ... آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ‌ أَمَّنْ‌ ... يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.

نمل (27) 59 و 64

40. خداوند، شايسته پيروى، به سبب هدايتگرى او به حق، از ديدگاه عقل، نسبت به معبودان باطل و محتاج به هدايت:

قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى‌ فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ.

يونس (10) 35

41. حق، شايسته پيروى از ديدگاه عقل:

قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى‌ فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ. [1]

يونس (10) 35

خلقت عقل‌

42. عقل و دستگاه تعقّل و خرد، پديده‌اى آفريده شده به وسيله خداوند:

وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَ لَكُمُ‌ ... وَ الْأَفْئِدَةَ ... [2]

مؤمنون (23) 78

[1] . پيروى از حق، ارتكاز فطرى هر انسانى است و اگر در جايى از حق منحرف و غير آن را پيروى كند به گمان حق بودن و مشتبه شدن امر بر او است. (الميزان، ج 10، ص 56) بر اساس همين ارتكاز فطرى است كه خداوند عليه مشركان احتجاج كرده و فرموده: شما كه قبول داريد پيروى از حق لازم است در نتيجه پيروى از كسى كه قدرت بر هدايت به حق دارد (خداوند) شايسته‌تر از كسى است كه فاقد هدايت و ناتوان از هدايتگرى است‌

[2] . «أنشأ» يعنى «خلق كرد». (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 181) «فؤاد» مبدأ تعقّل انسان است و نعمتى است كه انسان را از ساير حيوانات متمايز مى‌كند. (الميزان، ج 15، ص 54)