65) فرزندان ميّت، باعث نقص سهم زوجه از يك چهارم به يك هشتم:
... ولهنّ الرّبع ممّا تركتم إن لّم يكن لّكم ولد فإن كان لكم
ولد فلهنّ الثّمن ممّا تركتم ....
نساء (4) 12
66) حاجب شدن برادران (دو يا بيشتر) ميّت، از سهم ثلث مادر:
... فإن لّم يكن لّه ولد وورثه أبواه فلأمّه الثّلث فإن كان له
إخوة فلأمّه السّدس ....[1]
نساء (4) 11
67) وجود يك برادر و دو خواهر يا دو برادر، شرط حاجب شدن آنان از سهم
ثلث مادر:
... فإن لّم يكن لّه ولد وورثه أبواه فلأمّه الثّلث فإن كان له
إخوة فلأمّه السّدس ....[2]
نساء (4) 11
68) حاجب نبودن خواهران ميّت از ثلث مادر:
... فإن لّم يكن لّه ولد وورثه أبواه فلأمّه الثّلث فإن كان له
إخوة فلأمّه السّدس ....
نساء (4) 11
سهام ارث
69) سهام ارث، تعيينشده از جانب خداوند:
يوصيكم اللّه فى أولدكم للذّكر مثل حظّ الأنثيين فإن كنّ نسآء
فوق اثنتين فلهنّ ثلثا ما ترك وإن كانت وحدة فلها النّصف ولأبويه لكلّ وحد مّنهما
السّدس ممّا ترك إن كان له ولد فإن لّم يكن لّه ولد و ورثه أبواه فلأمّه الثّلث
فإن كان له إخوة فلأمّه السّدس من بعد وصيّة يوصى بهآ أو دين ءابآؤكم وأبنآؤكم
لاتدرون أيّهم أقرب لكم نفعا فريضة مّن اللّه ....[3]
يوصيكماللّه فى أولدكم للذّكر مثل حظّ الأنثيين فإن كنّ نسآء
فوق اثنتين فلهنّ ثلثا ما ترك وإن كانت وحدة فلها النّصف ولأبويه لكلّ وحد مّنهما
السّدس ممّا ترك إن كان له ولد فإن لّم يكن لّه ولد وورثه أبواه فلأمّه الثّلث فإن
كان له إخوة فلأمّه السّدس من بعد وصيّة يوصى بهآ أو دين ءابآؤكم وأبنآؤكم لاتدرون
أيّهم أقرب لكم نفعا فريضة مّن اللّه إنّ اللّه كان عليما حكيما.
نساء (4) 11
1. دو سوم
71) دو سوم تركه، سهمالارث دختران در صورت بيشتر بودن آنان از يك
نفر:
يوصيكماللّه فى أولدكم للذّكر مثل حظّ الأنثيين فإن كنّ نسآء
فوق اثنتين فلهنّ ثلثا ما ترك ....
نساء (4) 11
72) دو ثلث، سهمالارث خواهران ميّت در صورت بيشتر بودن آنان از يك
نفر و فقدان پدر و مادر و فرزند ميّت:
يستفتونك قل اللّه يفتيكم فى الكللة إن امرؤا هلك ليس له ولد وله
أخت فلها نصف ما ترك وهو يرثهآ إن لّم يكن لّها ولد فإن كانتا اثنتين
[1] به نظر فقهاى شيعه دو برادر يا يك برادر و دو خواهر يا چهار
خواهر پدرى و مادرى يا پدرى تنها، حاجب ارث ثلث تركه از ناحيه مادر ميّت هستند.
(مجمعالبيان، ذيل آيه)
[2] امام صادق (ع) با تمسّك به «فان كان له اخوة فلامّه السدس»،
فرمود: يك برادر و خواهر حاجب ثلث مادر نيستند؛ ولى دو برادر يا يك برادر و دو
خواهر حاجبند. (تفسير عياشى؛ نورالثقلين، ذيل آيه)
[3] سهام در ارث، براساس فرايضِ مقرّر در قرآن كريم است و منافاتى
با ردّ اموال باقىمانده به وارث صاحب فريضه پيشين ندارد كه فقيهان از آن تحت
عنوان «ارث بالرّد» نام مىبرند.