64) حاضر نشدن منافقان در جنگ احد، سبب گرفتارى آنان به عذاب دوزخ:

أفمن اتّبع رضون اللّه كمن بآء بسخط مّن اللّه ومأويه جهنّم وبئس المصير. [1]

آل‌عمران (3) 162

65) حاضر نشدن منافقان در جنگ احد حتى با انگيزه دفاع از حريم خود:

وليعلم الّذين نافقوا وقيل لهم تعالوا قتلوا فى سبيل اللّه أو ادفعوا قالوا لو نعلم قتالًا لَّاتَّبعنكم هم للكفر يومئذ أقرب منهم للإيمن يقولون بأفوههم مّا ليس فى قلوبهم واللّه أعلم بما يكتمون.

آل‌عمران (3) 167

موقعيّت جغرافيايى غزوه احد

66) نزديك بودن صحنه غزوه احد به مدينه:

وإذ غدوت من أهلك تبوّئ المؤمنين مقعد للقتال واللّه سميع عليم. [2]

آل‌عمران (3) 121

مؤمنان در غزوه احد

استقامت مؤمنان در غزوه احد

67) پايدارى و استقامت عدّه‌اى از مؤمنان در جنگ احد:

وما محمّد إلّارسول قد خلت من قبله الرّسل أفإين مّات أو قتل انقلبتم على‌ أعقبكم ومن ينقلب على‌ عقبيه فلن يضرّ اللّه شيا وسيجزى اللّه الشَّكرين. [3]

آل‌عمران (3) 144

68) دستور خداوند به تقواپيشگى مؤمنان در جنگ احد:

ولقد نصركم اللّه‌ببدر وأنتم أذلّة فاتّقوا اللّه لعلّكم تشكرون. [4]

آل‌عمران (3) 123

امتحان مؤمنان در غزوه احد

69) جنگ احد، امتحانى الهى براى متمايز شدن مؤمنان از منافقان:

مّا كان اللّه ليذر المؤمنين على‌ مآ أنتم عليه حتّى‌ يميز الخبيث من الطّيّب .... [5]

آل‌عمران (3) 179

70) كارزار احد، صحنه‌اى براى امتحان و تصفيه مؤمنان از سوى خدا:

إن يمسسكم قرح فقد مسّ القوم قرح مّثله وتلك الْأيّام نداولها بيْن النّاس وليعلم اللّه الّذين ءامنوا ويتّخذ منكم شهداء واللّه لايحبّ الظَّلمين‌* وليمحّص اللّه الّذين ءامنوا

[1] در شأن نزول آيه نقل شده كه عبداللَّه بن ابى و حدود سيصد نفر منافق از بين راه يا از احد، به مدينه بازگشتند (مغازى واقدى، ج 1، ص 219)، و نيز شيخ طوسى مى‌گويد: آيه درباره منافقانى نازل شد كه در جنگ احد شركت نكردند. (تبيان، ذيل آيه)

[2] از جمله «غدوت من اهلك» استفاده مى‌شود كه ميدان جنگ در همان نزديكى‌هاى خانه پيامبر (ص) بوده است. (الميزان، ذيل آيه)

[3] از عبارت «و من ينقلب ... و سيجزى اللَّه الشّاكرين» مى‌توان استفاده كرد كه عدّه‌اى از اصحاب و ياران پيامبر با وجود همه سختى‌ها و شكست و شايعه قتل پيامبر صلى الله عليه و آله همچنان استقامت ورزيدند. (الميزان، ذيل آيه)

[4] «فاتّقواللَّه» (در ثبات با رسول خداوند (ص) تقوا پيشه كنيد) «لعلكم تشكرون». تا خداوند، نعمت ديگر (غير از نعمت پيروزى جنگ بدر)، يعنى پيروزى در احد را نصيب شما كند. و شما در ازاى آن، شكر خداوند را به جاى آريد. (الكشّاف، ذيل آيه)

[5] برداشت براساس شأن نزول نقل شده در ذيل آيه فوق است كه در آن مؤمنان از پيامبر (ص) درباره علامت شناخت مؤمن از منافق پرسيدند كه در پاسخ آنان اين آيه نازل شد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)