دانسته شده است. [1] آيات 19 تا 24 حاقه‌ [2] و 7 تا 14 انشقاق (84) در شأن همو دانسته شده كه در قيامت، نامه عملش را با دست راست خود دريافت مى‌دارد. [3] آيات 32 تا 34 كهف (18) و 51 صافات (37) نيز درباره او و برادرش كه از نظر كفر و ايمان در برابر هم‌ديگر بوده‌اند، نازل شده است. [4]

ابوصَرمه خزرجى‌

ابوصرمه مخزومى، از تيره بنى‌نجّار، و از بدريّون است. [5] برخى مفسّران، نزول آيه 187 بقره (2) را در پى بيمارى وى پس از روزه گرفتن دو روز متوالى در ماه رمضان دانسته‌اند كه با نزول آيه فوق، حكم قبلى روزه‌دار در ممنوع بودن از خوردن و آشاميدن پس از خواب شبانه يا وقت نماز عشاء نسخ شد و روزه‌داران به خوردن و آشاميدن تا طلوع فجر مجاز شدند. [6]

ابوطلحه انصارى‌

ابوطلحه انصارى، زيد بن سهل از قبيله خزرج و از بدريّون است. [7] برخى مفسّران نزول آيه 92 آل‌عمران (3) را درباره انفاق نخلستانش دانسته‌اند [8] و براساس روايتى از خود ابوطلحه، آيه 154 همين سوره درباره وى و ديگر همرزمانش نازل شده كه بيانگر نزول خواب آرام‌بخش بر مجاهدان احد است. [9]

ابوالعاص بن مُنبّه‌

ابوالعاص (عاص) بن مُنبّه، از قبيله قريش، تيره بنى‌سهم است. [10] بعضى مفسّران، نزول آيه 97 نساء (4) را در شأن وى و ديگر افرادى دانسته‌اند كه به اسلام گرويده؛ امّا در جنگ بدر با مشركان همراهى كرده، و در حال كفر كشته شدند. [11] نيز بنابر نقلى، نزول آيه 49 انفال (8) را درباره گفتار نادرست وى و هم‌فكران مرتدّش درباره سپاه اسلام دانسته‌اند. [12]

[1] تفسير قرطبى، ج 12، ص 59 و ج 15، ص 239.

[2] معانى القرآن، ج 3، ص 182.

[3] تفسير قرطبى، ج 19، ص 178 و 179.

[4] همان، ج 10، ص 259 و 260.

[5] الاستيعاب، ج 4، ص 254؛ اسدالغابه، ج 3، ص 18.

[6] اسباب النّزول، واحدى، ص 48؛ مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 503.

[7] الاستيعاب، ج 4، ص 260.

[8] روض‌الجنان، ج 4، ص 427.

[9] جامع‌البيان، مج 3، ج 4، ص 187؛ روض‌الجنان، ج 5، ص 114؛ روح‌المعانى، مج 3، ج 4، 155.

[10] سيره ابن‌هشام، ج 2، ص 641.

[11] جامع‌البيان، مج 4، ج 5، ص 318؛ مجمع‌البيان، ج 3- 4، ص 150.

[12] همان، مج 6، ج 10، ص 29؛ همان، ج 3- 4، ص 846.