ابوالاعور سُلَمى‌

ابوالاعور سُلمى، عمرو بن سفيان، هم پيمان ابوسفيان و از كارگزاران معاويه است. [1] برخى مفسّران مقصود از «ولا تطع الكافرين» در آيه 1 و 48 احزاب (33) را ابوالاعور و تنى چند از مشركان مكّه، [2] و آيه 10 احزاب (33) را درباره گروهى از فرماندهان مشرك در جنگ خندق، از جمله وى دانسته‌اند. [3]

ابوايّوب انصارى‌

ابوايّوب انصارى، خالد بن زيد از قبيله خزرج و ميزبان پيامبر (ص) در هجرت به مدينه است. [4] برخى مفسّران، نزول آيه 5 انفال (8) را درباره ناخشنودى وى و شمارى از انصار در رويارويى با قريش در جنگ بدر، [5] و آيات 12 و 16 نور (24) را در تأييد سخنان وى دانسته‌اند كه با شنيدن ماجراى افك آن را تهمتى بزرگ شمرد. [6] آيه 61 نور (24) را نيز در خصوص نگرانى او از خوردن طعام در منزل صحابه‌اى كه در مأموريّت جنگى بوده دانسته‌اند. [7]

ابوالبَخْتَرىّ‌

ابوالبخترى، عاص بن هشام از سران مشرك قريش است. [8] برخى مفسّران، وى را دخيل در شأن نزول آيات 90 تا 93 حجر (15) دانسته و از «مقتسمين» برشمرده‌اند. [9] گفته شده: آيات 90- 95 درباره وى و ديگر سران شرك، [10] آيه 66 حج (22) در ناسپاسى و انكار نشانه‌هاى قدرت و وحدانيّت خداوند از سوى ايشان، [11] آيات 4 تا 10 سوره ص (38) درباره سخنان كفرآميز وى و انكار نبوّت پيامبر (ص) نازل شده است. [12]

[1] تاريخ طبرى، ج 2، ص 693؛ اسدالغابه، ج 4، ص 220؛ الاصابه، ج 4، ص 530.

[2] مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 525 و 526؛ تفسير قرطبى، ج 14، ص 130.

[3] تفسير قرطبى، ج 14، ص 95.

[4] الطّبقات الكبرى، ج 3، ص 368؛ الاستيعاب، ج 2، ص 9 و 10.

[5] الدرّالمنثور، ج 4، ص 14.

[6] جامع‌البيان، مج 10، ج 18، ص 128؛ اسباب‌النزول، واحدى، ص 270.

[7] الدرّالمنثور، ج 6، ص 225؛ الاصابه، ج 2، ص 201.

[8] المغازى، ج 1، ص 149؛ سيره ابن‌هشام، ج 2، ص 481.

[9] تفسير قرطبى، ج 10، ص 39.

[10] مجمع‌البيان، ج 5- 6، ص 678؛ تفسير قرطبى، ج 10، ص 212.

[11] تفسير قرطبى، ج 12، ص 62.

[12] مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 725 و 726.