85. بى‌نياز بودن خداوند، از صدقه صدقه‌دهندگان:

قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُها أَذىً وَ اللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ.

بقره (2) 263

صدقه واجب‌

--) همين مدخل، صدقه كفّاره، صدقه براى نجوا با محمّد صلى الله عليه و آله‌

نيز--) زكات‌

منافقان و صدقه‌

86. عيبجويى و طعنه‌زنى منافقان به پيامبر صلى الله عليه و آله به سبب تقسيم صدقات:

وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ‌ ....

توبه (9) 58

87. رضايت و خشنودى منافقان، در صورت بهره‌مندى از صدقات:

وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا ... [1]

توبه (9) 58

88. خشمگين شدن منافقان، در صورت بى‌بهره ماندن از صدقات:

وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ‌ ... وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ يَسْخَطُونَ.

توبه (9) 58

89. قانع بودن منافقان به سهم خود در صدقات، به نفع خود آنان:

وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ‌ ... وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ‌ ... إِنَّا إِلَى اللَّهِ راغِبُونَ. [2]

توبه (9) 58 و 59

90. پيمان بستن برخى از منافقان صدر اسلام با خدا، براى پرداخت صدقه در صورت برخوردارى از مال و فضل الهى:

وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ.

توبه (9) 75

91. بخل منافقان در پرداخت صدقه، به‌رغم تعهّد خود براى صدقه دادن در صورت بهره‌مندى از فضل خدا:

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ ... وَ الْمُنافِقِينَ‌ ... وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَ‌ ... فَلَمَّا آتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا ....

توبه (9) 73 و 75 و 76

92. ترك صدقه از سوى منافقان، باعث ريشه دارشدن نفاق در دل و جان آنان:

وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ‌ فَلَمَّا آتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ‌ فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِي قُلُوبِهِمْ إِلى‌ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ‌ ....

توبه (9) 75-/ 77

93. مشروط كردن پرداخت صدقه به برخوردارى از مال و ثروت، از ويژگيهاى منافقان:

وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ.

توبه (9) 75

منّت در صدقه‌

--) همين مدخل، حبط صدقه‌

موارد صدقه‌

1. بخشش بدهى‌

94. بخشش بدهى وامدار تهيدست، از مصارف صدقه و امرى پسنديده:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ‌

[1] . ضمير هم در «منهم» اشاره به منافقان است. (التّفسير المنير، ج 10، ص 254)

[2] . جواب «لو» محذوف است و تقدير آن چنين بوده: لكان خيراً لهم و أعود. (مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 56)