25. فرمان پيامبر صلى الله عليه و آله به زيد، بر نگهدارى و عدم طلاق همسرش زينب:

وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَ اتَّقِ اللَّهَ‌ ... فَلَمَّا قَضى‌ زَيْدٌ مِنْها وَطَراً ....

احزاب (33) 37

26. طلاق دادن زينب به دست زيد، پس از كام‌گيرى از او:

... فَلَمَّا قَضى‌ زَيْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناكَها ... [1]

احزاب (33) 37

نيز--) همين مدخل، مطلّقه زيد

زيد بن سهل بن اسود

--) ابوطلحه انصارى‌

زيد بن عمرو

زيد بن عمرو بن نفيل عَدوى از قريش‌ [2] و از معدود كسانى كه در دوران جاهليّت از بت‌پرستى اعراض و به آيين حنيف درآمد. [3] مشهور در ميان مفسّران آن‌ است كه آيه 17 زمر (39) درباره وى، سلمان و ابوذر نازل شد كه در جاهليّت از عبادت طاغوت پرهيز و به سوى خداوند بازگشتند. [4] ذيل برخى آيات ديگر نيز از وى ياد شده است.

زينب بنت خُزَيْمه‌

زينب، دختر خزيمه عامرى، از همسران پيامبراكرم صلى الله عليه و آله و ملقّب به امّ‌المساكين است. [5] مطابق‌ قولى مقصود از زنى كه خود را به پيامبر صلى الله عليه و آله بخشيد در آيه 50 احزاب (33) وى دانسته شده است. [6] برخى از آياتى كه درباره همسران رسول‌خداست، وى را نيز شامل مى‌شود.

زينب بنت جَحْش‌

زينب بنت جحش از قبيله بنى اسد بن خزيمه، دخترعمّه رسول‌خدا صلى الله عليه و آله و از همسران آن حضرت است. [7] مشهور در ميان مفسّران آن است كه آيات 36 و 37 احزاب (33) درباره ازدواج وى با زيد بن حارث (پسرخوانده پيامبر صلى الله عليه و آله) نازل گشت، امّا اين ازدواج به جهت ناسازگارى زوجين به طلاق منجر گشت. در پى آن پيامبر صلى الله عليه و آله به فرمان الهى و براى شكستن سنّت غلط جاهلى كه ازدواج با همسر پسرخوانده را حرام مى‌دانستند با زينب ازدواج كرد. [8] نيز ذيل آيه 28

[1] . «قضى ... وطراً» كنايه از كام‌گيرى و تمتّع تام زيد ازنكاح با زينب است. (الميزان، ج 16، ص 323)

[2] . المنمق، ص 153؛ المقنب، ص 58

[3] . البداية و النّهايه، ج 2، ص 296-/ 300؛ سبل الهدى‌ والرّشاد، ج 1، ص 115

[4] . مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 770؛ تفسير ابن‌كثير، ج 4، ص 53؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 15، ص 158؛ الدّرّالمنثور، ج 7، ص 217

[5] . جمهرة انساب‌العرب، ص 274؛ الطّبقات، ج 8، ص 115-/ 116

[6] . التّبيان، ج 8، ص 352؛ مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 571؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 14، ص 135

[7] . المحبّر، ص 85؛ جمهرة انساب‌العرب، ص 191؛ الطّبقات، ج 5، ص 215؛ اسدالغابه، ج 7، ص 126؛ الاصابه، ج 8، ص 153

[8] . جامع‌البيان، ج 12، جزء 22، ص 16-/ 19؛ مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 563؛ تفسير ابن‌كثير، ج 3، ص 497-/ 500