خلقت از دود

2. خداوند آفريننده آسمانها از توده دود و گاز:

ثُمَّ اسْتَوى‌ إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ‌ فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَ أَوْحى‌ فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابِيحَ وَ حِفْظاً ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ. [1]

فصلت (41) 11 و 12

دود آسمانى‌

--) همين مدخل، دود در آستانه قيامت‌

دود جهنّم‌

3. احاطه دود آتش جهنّم، بر تكذيبگرانِ روز جزا:

انْطَلِقُوا إِلى‌ ما كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ‌ انْطَلِقُوا إِلى‌ ظِلٍّ ذِي ثَلاثِ شُعَبٍ. [2]

مرسلات (77) 29 و 30

4. فراگيرى دود آتش جهنّم از هر سو، بر مشركان زيانكار:

فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخاسِرِينَ‌ ... لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ‌ ... [3]

زمر (39) 15 و 16

5. سه شعبه بودن دود آتش جهنّم:

انْطَلِقُوا إِلى‌ ظِلٍّ ذِي ثَلاثِ شُعَبٍ.

مرسلات (77) 30

6. سايه دود آتش جهنّم، فاقد مانعيّت از حرارت آتش جهنّم:

انْطَلِقُوا إِلى‌ ظِلٍّ ذِي ثَلاثِ شُعَبٍ‌ لا ظَلِيلٍ وَ لا يُغْنِي مِنَ اللَّهَبِ.

مرسلات (77) 30 و 31

7. دود آتش جهنّم، عاملى براى تهديد مكذّبان:

وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ‌ انْطَلِقُوا إِلى‌ ما كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ‌ انْطَلِقُوا إِلى‌ ظِلٍّ ذِي ثَلاثِ شُعَبٍ.

مرسلات (77) 28-/ 30

نيز--) همين مدخل، دود سياه‌

دود خالص‌

8. فرو ريختن شراره‌هاى آتش و دود خالص و بدون شعله، بر فضاى محشر:

يُرْسَلُ عَلَيْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ‌ ... [4]

الرّحمن (55) 35

دود در آستانه قيامت‌

9. آكنده شدن فضاى آسمان از دود، در آستانه برپايى قيامت:

فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ‌ يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ. [5]

دخان (44) 10 و 11

[1] . مراد از «استوى‌ إلى السّماء» خلقت آسمانهاست در حالى كه آنها به صورت مادّه‌اى بودند كه خداوند آن را «دخان» ناميد و آن مادّه اصلى آسمانها بود كه خداوند به آن صورت آسمانى داد و از آن هفت آسمان آفريد. (الميزان، ج 17، ص 365)

[2] . مقصود از «ظلّ» دود جهنّم است كه بنا بر احتمالى مراد از «ذى ثلاث ...» احاطه دود جهنّم بر تكذيبگران روز جزاست. (الجوهرالثّمين، ج 6، ص 343)

[3] . مقصود از «لهم من فوقهم ظلل من النّار ...» احاطه بر اهل جهنّم است. (الميزان، ج 17، ص 249)

[4] . «نحاس» به معناى دود بدون شعله آتش آمده است (لسان‌العرب، ج 14، ص 71، «مادّه نحس») بر اساس روايتى از امام صادق عليه السلام آيه مربوط به قيامت است. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 342)

[5] . در روايتى از امام على عليه السلام نقل شده است: اين دود درآسمان قبل از برپايى قيامت آشكار مى‌شود. (تفسير نورالثقلين، ج 4، ص 626)