حزبيل (حزقيل‌بن‌صبورا)

--) مؤمن‌آل‌فرعون‌

حزن‌

حُزْن و حَزَن، نقيض فرح و سرور، و جمع آن احزان است. [1] در اين مدخل از واژه‌هاى‌ «ابلاس»، «اسف»، «اسى»، «حزن» و برخى مشتقّات آنها، «غم»، «غيظ»، «كرب» و برخى مشتقّات‌ «كظم»، «ويل» و جملات مفيد معناى حزن استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار حزن، حزن در جهنّم، حزن در قيامت، رفع حزن، عوامل حزن، مصونيّت از حزن.

آثار حزن‌

1. آرزوى مرگ‌

1. آرزوى مرگ از زبان مريم عليها السلام، به هنگام درد زايمان، در پى حُزن و اندوه وى، بر اثر ترس از متّهم شدن:

وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ مَرْيَمَ‌ ... فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى‌ جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ يا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هذا ... فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِي‌ ....

مريم (19) 16 و 23 و 24

2. افشاى راز

2. اندوه، از زمينه‌هاى افشاى راز:

وَ أَوْحَيْنا إِلى‌ أُمِّ مُوسى‌ ... وَ أَصْبَحَ فُؤادُ أُمِّ مُوسى‌ فارِغاً إِنْ كادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْ لا أَنْ رَبَطْنا عَلى‌ قَلْبِها لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ.

قصص (28) 7 و 10

3. تغيير چهره‌

3. تغيير رنگ چهره مشركان، بر اثر غُصه ناشى از خبر تولد نوزاد دختر:

وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثى‌ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا ....

نحل (16) 58

أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ‌ وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِما ضَرَبَ لِلرَّحْمنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظِيمٌ.

زخرف (43) 16 و 17

4. جارى شدن اشك‌

4. حزن و اندوه، سبب جارى شدن اشك از چشم:

وَ لا عَلَى الَّذِينَ إِذا ما أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً أَلَّا يَجِدُوا ما يُنْفِقُونَ.

توبه (9) 92

5. رفع اندوه‌

5. اندوه مجاهدان غزوه احد، به دليل نافرمانى و شكست در آن، سبب رفع اندوه آنان در دست نيافتن به غنايم جنگى:

إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلى‌ أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْراكُمْ فَأَثابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلا تَحْزَنُوا عَلى‌ ما فاتَكُمْ وَ لا ما أَصابَكُمْ‌ ... [2]

آل‌عمران (3) 153

6. هجوم پى در پى غم و افزونى آن بر يكديگر، ازبين‌برنده غمهاى پيشين:

... فَأَثابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلا تَحْزَنُوا ... [3]

آل‌عمران (3) 153

[1] . لسان‌العرب، ج 3، ص 158، «حزن»

[2] . بنا بر اين احتمال كه مقصود از «غمّاً»، غم ناشى ازنافرمانى و شكست و مقصود از «بغمّ» غم از دست دادن غنايم باشد

[3] . طبق اين احتمال كه «باء» «بغم» به معناى «مع» باشد