حرص‌

حرص به معناى خواستن بيش از اندازه‌ [1] و طمع‌ است. [2] در اين مدخل از واژه‌ «حرص» و مشتقّات آن و «هلوع» و از جمله‌هايى همانند «تحبون المال حُبّاً جَمّا»، «انه لحب الخير لشديد»، «جمع مالًا و عدده» و «أكّالون للسُّحتِ» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار حرص، ترك حرص، حرص يهود، عوامل حرص، موانع حرص.

آثار حرص‌

1. آخرت‌گريزى‌

1. حريص شدن به زندگى دنيا، موجب آخرت‌گريزى:

قُلْ إِنْ كانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِنْدَ اللَّهِ خالِصَةً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‌ وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ‌ وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى‌ حَياةٍ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ ....

بقره (2) 94-/ 96

2. استهزا

2. حرص به ثروت اندوزى، زمينه استهزا و ريشخند ديگران:

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ الَّذِي جَمَعَ مالًا وَ عَدَّدَهُ.

همزه (104) 1 و 2

3. بخل‌

3. بخل‌ورزى و خوددارى از رسيدن خير به ديگران، برخاسته از حرص و آزمندى:

إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً.

معارج (70) 19 و 21

4. حرص به مال از ريشه‌هاى بخل ورزى:

وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ. [3]

عاديات (100) 8

4. بى‌توجّهى به مساكين‌

5. حرص به دنيا (علاقه به ثروت) از عوامل بى‌توجّهى به بينوايان و ترك تلاش، در رفع گرسنگى آنان:

إِنَّا بَلَوْناهُمْ كَما بَلَوْنا أَصْحابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّها مُصْبِحِينَ‌ وَ لا يَسْتَثْنُونَ‌ فَانْطَلَقُوا وَ هُمْ يَتَخافَتُونَ‌ أَنْ لا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُمْ مِسْكِينٌ.

قلم (68) 17 و 18 و 23 و 24

وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى‌ طَعامِ الْمِسْكِينِ‌ وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا.

فجر (89) 18 و 20

5. بى‌صبرى‌

6. بى‌صبرى و ناشكيبايى در برابر شرور و بديها، نشانه حرص و آزمندى در انسان:

إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً. [4]

معارج (70) 19 و 20

6. تحريف دين‌

7. حرص و آزمندى به دنيا، مايه تحريف احكام و حقايق دين:

... يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ‌ ...

... أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ‌ ... [5]

مائده (5) 41 و 42

[1] . مفردات، ص 227، «حرص»

[2] . لغت‌نامه، ج 6، ص 7768، «حرص»

[3] . «شديد» به معناى بخيل است. (المصباح، ص 307، «شدّ») و مقصود از «الخير» مال است. (روح‌المعانى، ج 16، جزء 30، ص 392)

[4] . دو آيه 20 و 21 تفسير «هلوع» است. (الميزان، ج 20، ص 13)

[5] . صيغه مبالغه «أكّالون» حرص آنان را نشان مى‌دهد