بوديد به فراموشى سپرديد.

و سرچشمه همه اينها جهل و نادانى شما بود! [1]

33- جهل مايه تعصب و لجاجت است‌

«اذْ جَعَلَ الَّذينَ كَفَرُوا فى قُلُوبِهِمُ الحَميَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِليَّةِ فَانْزَلَ اللَّهُ سَكينَتَهُ عَلى‌ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمنينَ؛

به خاطر بياوريد هنگامى را كه كافران در دل‌هاى خود تعصب و خشم جاهليت پروراندند، در اين هنگام خداوند سكينه و آرامش خود را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل فرمود: (تا آرامش خويش را در مقابل آنها حفظ كنند)» (فتح 26)

«حمية» از ماده «حَمْى» (بر وزن حَمْد) به طورى كه «راغب» در «مفردات» مى‌گويد: در اصل به معنى حرارتى است كه از اشيايى هم‌چون آتش و خورشيد و نيروى درونى بدن توليد مى‌شود (حرارت درون ذاتى اشيا) و به همين جهت به حالت تب‌ «حُمّى» (بر وزن كبرى) مى‌گويند، و از آن‌جا كه تعصب و خشم، حرارت سوزانى در درون وجود انسان ايجاد مى‌كند به اين حالت «حميّت» گفته مى‌شود در كتاب «التحقيق فى كلمات القرآن الحكيم» نيز آمده است «حميت» به معنى شدت حرارت، و علاقه و تعصب در دفاع از خود، و تكبر و خود برتر بينى است. [2]

اين آيه از آياتى است كه در جريان‌ صلح‌ حديبية نازل شد، توضيح اين‌كه: در سال ششم هجرت كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به قصد مراسم عمره آماده زيارت خانه خدا گرديد. مشركان مكه مانع ورود پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و مسلمانان به مكه شدند، و تعصب جاهليت به آنان اجازه نداد كه حتى قوانين مسلّم خود را، دائر به آزادى زيارت‌

[1]. در حديثى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مى‌خوانيم: «فَقيْه وَاحِد اشَدُّ عَلى ابْليسْ مِنْ الْف عابِدْ؛ يك دانشمند براى ابليس زحمتش از هزار عابد بيشتر است» (بحارالانوار، جلد 1، صفحه 177).

[2]. «هَى شِدَةُ الحَرارَة وَالعَلاقة وَالتَعصَب فى ادَّفاع عَنْ نَفْسِه وَالتَّعَنُّفْ والَترَّفُّع» (ماده حمى).