در يك شاخه محدود معين است، نه يك تفسير كلى و جامع پيرامون تمام موضوعات قرآن در اين اواخر تلاش‌ها و كوشش‌هاى قابل توجهى براى تفسير موضوعى قرآن به طور گسترده صورت گرفته است كه شايان هرگونه تقدير است.

و از جمله كتاب‌هايى را كه در اين زمينه مى‌توان نام برد كتاب‌ «مفاهيم القرآن» مى‌باشد كه تاكنون چندين جلد آن به فارسى و عربى انتشار يافته و كتاب با ارزشى است.

ولى با تمام اين تلاش‌ها و كوشش‌هاى شايان تقدير بايد اعتراف كرد كه هنوز مسأله تفسير قرآن به شكل «موضوعى» دوران طفوليت خود را مى‌گذراند، و سال‌ها طول خواهد كشيد تا هم چون تفسير «ترتيبى» مقام شايسته خود را پيدا كند، و اين ممكن نيست مگر با تلاش‌هاى پى‌گير دانشمندان و مفسّران كه با استفاده از تجارب گذشتگان اين موضوع را پيش برند و به كمال مطلوب برسانند.

آنچه را در كتاب حاضر نيز ملاحظه مى‌كنيد حلقه‌اى از اين زنجير است كه اميد است با ضميمه شدن به حلقه‌هاى ديگر سلسله قابل ملاحظه‌اى را تشكيل دهد.

مهم اين است كه صاحب نظران از كارهاى تكرارى در اين زمينه بپرهيزند، و هر كدام به ابداع و ابتكار تازه‌اى دست زنند، تا در پرتو ابداعات و اين ابتكارات اين راه طولانى طى شود.

* روش صحيح در تفسير موضوعى:

براى تفسير موضوعى دو روش وجود دارد:

روش اوّل‌ كه بعضى از مفسّران براى كار خود انتخاب كرده‌اند كه موضوعات مختلف را اعم از موضوعات اعتقادى (توحيد و معاد و ...) يا موضوعات اخلاقى (تقوا، حسن خلق و ...) را در كلام خود مطرح مى‌كنند و بعد از