اجمالى نموده است.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 260.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 138 و (399-398).

همان، ج 2، ص 353.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 3، ص 180.

سبحانى تبريزى، جعفر، المحصول فى علم الاصول، ج 3، ص 96.

موافقت قلبى

ر.ك: موافقت التزامى

موافقت كتاب

موافقت يكى از دو خبر متعارض با مضمون آيه اى از قرآن

موافقت كتاب، از مرجحات سندى است و مراد از آن، موافقت مضمون يكى از روايات متعارض با مضمون آيه اى از قرآن است; به اين بيان كه هرگاه دو يا چند روايت با هم تعارض كنند و يكى از آن دو، موافق كتاب و ديگرى مخالف آن باشد، ترجيح با روايت موافق كتاب است، مانند آن كه در روايتى آمده: «الميت يعذّب ببكاء اهله» و در روايت ديگر آمده: «الميت لا يعذّب ببكاء اهله»; اين دو روايت با هم ديگر معارض اند، ولى حديث دوم به دليل موافقت با آيه شريفه: (وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى);1 بر ديگرى مقدم مى شود[2]

نيز ر.ك: اخبار ترجيح به موافقت كتاب.

[1]أنعام(6)، آيه 164

[2]مغنيه، محمد جواد، علم اصول الفقه فى ثوبه الجديد، ص 443

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 594.

حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 6، ص 180.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 8، ص (126-125).

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 4، ص 790.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 4، ص 450.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 506.

موافقت مشهور

موافقت يكى از دو خبر متعارض با شهرت روايى

موافقت مشهور، از اقسام مرجحات سندى (اعم) بوده و عبارت است از موافقت شهرت روايى با يكى از دو حديث متعارض; بنابراين، هرگاه دو روايت با هم تعارض كنند و يكى از آن دو در ميان راويان اشتهار داشته باشد، بر ديگرى مقدم مى شود.

اصوليون در اين كه موافقت با شهرت روايى از مرجحات است، اختلافى ندارند; دليل آن نيز ظهور مقبوله عمر بن حنظله در شهرت روايى است، اما در اين كه آيا موافقت با شهرت فتوايى و عملى نيز از مرجحات به شمار مى آيد يا نه، اختلاف دارند و برخى با الغاى خصوصيت و يا تنقيح مناط، موافقت با اين دو را نيز از مرجحات دانسته اند.

نيز ر.ك: اخبار ترجيح به شهرت.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 3، ص 586.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 2، ص 155.

مجاهد، محمد بن على، مفاتيح الاصول، ص 719.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 500.

موافقت مشهور قدم

موافقت يكى از دو خبر متعارض با رأى مشهور قدما

موافقت مشهور قدما، مقابل موافقت مشهور متأخرين بوده و مراد از آن، اين است كه هرگاه دو روايت با هم تعارض كنند و يكى از آن دو، با مشهور قدما (علماى قبل از شيخ طوسى) موافق باشد، آن خبر بر ديگرى ترجيح داشته و بر آن مقدم مى شود.

بهبهانى، محمد باقر بن محمد اكمل، الفوائد الحائرية، ص 224.

مجاهد، محمد بن على، مفاتيح الاصول، ص 718.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 502.

موافقت مشهور متأخرين

موافقت يكى از دو خبر متعارض با رأى مشهور متأخرين

موافقت مشهور متأخرين، مقابل موافقت مشهور قدما بوده و مراد از آن، موافقت يكى از دو خبر متعارض، با شهرت متأخرين (شهرت بعد از شيخ طوسى) و مخالفت خبر ديگر با آن است و در اين باره برخى هم چون مرحوم «وحيد بهبهانى» معتقدند ترجيح از آنِ خبرى است كه با رأى مشهور متأخرين موافق باشد[1]

[1]بهبهانى، محمد باقر بن محمد اكمل، الفوائد الحائرية، ص 224

مجاهد، محمد بن على، مفاتيح الاصول، ص 718.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 502.

موانع تكليف

امور مانع از تنجّز تكليف

موانع تكليف، به امورى گفته مى شود كه وجود آنها سبب زوال تكليف مى گردد; به بيان ديگر، عدم آنها در تنجز تكليف بر مكلف نقش دارد. جنون (عدم عقل)، عدم بلوغ، عدم قدرت و جهل از موانع تكليف شمرده مى شود.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص 187.

شعرانى، ابوالحسن، المدخل الى عذب المنهل، ص 228 و 234.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 207.

سبحانى تبريزى، جعفر، الموجز فى اصول الفقه، ص 77.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3