شيرازى،
محمد، الوصول
الى كفاية
الاصول، ج 2، ص 353.
بروجردى،
محمد، مبانى
حقوق اسلامى
(مختلف الاصول)،
ص 183.
ذهنى
تهرانى، محمد
جواد، تحرير
الفصول، ج 4، ص 18.
حكيم، محمد
سعيد، المحكم
فى اصول
الفقه، ج 1، ص 90.
سبزوارى،
عبدالاعلى،
تهذيب
الاصول، ج 2، ص
(18-17).
فيض،
عليرضا،
مبادى فقه و
اصول، ص 307.
مرحله
امتثال
مرحله عمل
به تكليف
مرحله
امتثال، به
دنبال مراحل
حكم - مرحله
اقتضا، انشا،
تنجز و تكليف -
مطرح مى شود;
يعنى پس از
اين كه تكليف بر
مكلف قطعى شد
نوبت امتثال
آن مى رسد;
بنابراين،
مرحله
امتثال، مقام
و مرحله
موافقت خارجى
با تكليف و
هماهنگى با
فرمان مولا
است، چه تكليف
از نوع بعث
باشد يا از
نوع زجر، مؤكد
باشد يا غير
مؤكد.
نكته:
عقل به لزوم
امتثال مكلف
حكم مى كند و
پس از مرحله
امتثال، مرحله
ثواب و عقاب
قرار دارد.
نيز ر.ك:
امتثال.
خمينى، روح
الله، مناهج
الوصول الى
علم الاصول، ج
1، ص 261.
سبحانى
تبريزى،
جعفر،
المحصول فى
علم الاصول، ج
3، ص 100.
مشكينى،
على،
اصطلاحات
الاصول، ص (73-72).
فيض،
عليرضا،
مبادى فقه و
اصول، ص (177-176).
مرحله
انش
مرحله جعل
حكم توسط
قانون گذار
مرحله
انشا، از
مراحل حكم
بوده و عبارت
است از مرحله
جعل (وضع) حكم
از جانب شارع
يا قانون گذار;
به اين بيان
كه:
پس از آن كه
مولا در مرحله
اقتضا، فعل را
داراى مصلحت و
يا مفسده ديد،
حكم مناسب آن
را جعل مى
نمايد; يعنى
در صورت وجود
مصلحت ملزمه،
به وجوب مانند
نماز و در
صورت وجود مفسده
ملزمه، به
حرمت مانند
قتل و سرقت
حكم مى نمايد.
هم چنان كه در
صورت وجود
مصلحت غير
ملزمه يا
مفسده غير
شديد، به
استحباب يا
كراهت حكم مى
كند.
در كتاب
«منتقى
الاصول» آمده
است:
«ثانيها:
مرتبة
الانشاء و هى
ان ينشأ الحكم
و يوجد بوجود
انشائى بلا ان
يصل الى مرحلة
البعث او
الزجر»[1]
فاضل
لنكرانى،
محمد، سيرى
كامل در اصول
فقه، ج 10، ص 101.
خويى،
ابوالقاسم،
محاضرات فى
اصول الفقه، ج
2، ص 264.
بروجردى،
محمد، مبانى
حقوق اسلامى
(مختلف الاصول)،
ص 183.
صدر، محمد
باقر، بحوث فى
علم الاصول، ج
4، ص 194.
فيض،
عليرضا،
مبادى فقه و
اصول، ص (308-307).
مشكينى،
على،
اصطلاحات
الاصول، ص 123.
ذهنى
تهرانى، محمد
جواد، تحرير
الفصول، ج 4، ص 18.
سبزوارى، عبدالاعلى،
تهذيب
الاصول، ج 2، ص 18.
حكيم، محمد
سعيد، المحكم
فى اصول
الفقه، ج 1، ص 91.
مرحله بعث و
زجر
ر.ك: مرحله
فعليت
مرحله
تنجز
مرحله
رسيدن حكم
شرعى به مكلّف
مرحله
تنجز، از
مراحل حكم
بوده و عبارت
است از مرتبه
رسيدن حكم به
مكلفان; يعنى
مولا، مكلف را
نسبت به حكم
آگاه مى
نمايد. بعد از
اعلان حكم و
آگاه نمودن وى
از سوى شارع،
اگر مكلف عذر
شرعى و يا عقلى
در ترك عمل
نداشته باشد،
تكليف بر وى
منجز مى شود و
در صورت
امتثال امر،
مستحق پاداش و
در صورت
سرپيچى از آن
مستحق كيفر مى
گردد.
فيض،
عليرضا،
مبادى فقه و
اصول، ص 308.
مشكينى،
على،
اصطلاحات
الاصول، ص 123.
صدر، محمد
باقر، بحوث فى
علم الاصول، ج
4، ص 195.
بروجردى،
محمد، مبانى
حقوق اسلامى
(مختلف الاصول)،
ص 184.
روحانى،
محمد، منتقى
الاصول، ج 4، ص 93.
فاضل
لنكرانى،
محمد، كفاية
الاصول، ج 4، ص 50.
فاضل
لنكرانى،
محمد، سيرى كامل
در اصول فقه،
ج 10، ص 101.
آخوند
خراسانى،
محمد كاظم بن
حسين، كفاية
الاصول، ص 297.
مرحله
تنجيز
ر.ك: مرحله
تنجز
مرحله جعل
ر.ك: مرحله
انشا
مرحله
فعليت
مرحله
اعلان حكم به
مكلّف براى
تحريك وى به
امتثال
مرحله
فعليت، از
مراحل حكم
بوده و به
مرحله اى گفته
مى شود كه
شارع بعد از
لحاظ كردن
اقتضاى حكم و
در نظر گرفتن
مصلحت يا
مفسده انشاى
حكم، مكلف را
به طرف انجام
مأموربه
تحريك و از
ارتكاب منهى
عنه منع مى
نمايد.
به بيان
ديگر، مرحله
فعليت، مرحله
اى است كه حكم
انشايى در
معرض اجرا
قرار مى گيرد;
يعنى مولا در
اين مرحله با اعلان
حكم، مكلف را
به انجام واجب
(نماز) و يا ترك
حرام (شرب خمر)
وا مى دارد[1]