قضيه مطلقه و موجهه‌

(320) معلوم شد كه هيچ قضيه‌اى بدون ماده نيست و قضيه منفصله حقيقيه اين مطلب را ثابت نمود. ليكن قضيه ذهنيه يا لفظيه ممكن است فاقد جهت باشد.

(321) قضيه ذهنيه ممكن است بواسطه غفلت يا جهل بحقيقت فاقد جهت باشد مثلا ممكن است كسى دانسته باشد كه انسان نمو ميكند اما ندانسته باشد كه انسان نامى بالضروره يا بالامكان است يا نسبت به آن مردد باشد.

در اينمورد قضيه ذهنيه بيان ماده قضيه را ننموده و از اينجهت ابهام دارد. و يا ممكن است شخصى بماده قضيه توجه داشته و در لفظ از بيان آن خوددارى كند در اينجا قضيه لفظيه فاقد جهت است و آنرا «مطلقه» مينامند.

(322) قضيه موجهه: قضيه لفظيه‌ايست كه در آن تصريح بجهت گرديده و ماده قضيه را بيان نموده باشند.

(323) قضيه مطلقه: اين قضيه در مقابل موجهه و قضيه‌ايستكه در آن تصريح بجهت نشده و ماده قضيه در حال ابهام باشد.

(324) اطلاق و توجيه عينا مشابه با اهمال و حصر قضيه است.

زيرا همچنانكه در مهمله بيان كميت افراد موضوع نشده در مطلقه نيز كيفيت حكم بيان نشده است.

و همچنانكه در محصوره كميّت افراد موضوع ذكر شده در

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3