داشته باشند، و فرضا به همان برابر دارايى ديگرى هم به آن اضافه شود و بخواهند همه آنها را براى بر طرف كردن عذاب روز قيامت بدهند، كسى نيست كه اين معاوضه را از آنان قبول كند و عذابى بسيار دردناك دارند، بسيار مى‌كوشند و مى‌خواهند از آتش كه همان عذاب اليم و دردناك است خارج شوند و ليكن خارج شدنى نيستند، براى اينكه عذاب نامبرده خالد و مقيم است، تا ابد از آن جدا نمى‌شود.

[عذاب، لازمه بشر و اصل در سرنوشت او است، و فطرت تالم از آتش در انسان هميشگى است‌]

در آيه مورد بحث اشاره‌اى است اولا به اينكه عذاب چيزى است كه لازمه بشر و اصل در سرنوشت و نزديك به او است، و تنها عاملى كه مى‌تواند آن را از انسان دور بسازد و بر گرداند ايمان و تقوا است، هم چنان كه آيه زير نيز به اين معنا اشاره نموده و مى‌فرمايد:(وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها كانَ عَلى‌ رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيها جِثِيًّا)[1]، و نيز آيه زير كه مى‌فرمايد:(إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ)[2] و ثانيا به اينكه فطرت اصلى انسانيت نسبت به تالم از آتش هرگز در انسانها از كار نمى‌افتد، و روزى نخواهد رسيد كه انسانى داراى چنين فطرتى نباشد، يعنى در آتش بيفتد و ناراحت نشود، و در آتش بودن و از آتش در آمدن برايش فرق نكند، و به منظور بيرون آمدن از آتش تلاشى نكند.

(وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما ...) حرف واو در اول آيه شريفه به اصطلاح استينافى است، يعنى مى‌رساند كه مجددا كلام جديد و تازه‌اى آغاز مى‌شود و اين كلام در مقام تفصيل يعنى احكام هر موضوعى را جدا جدا ذكر كردن است، و حرف واو خاصيت حرف اما را دارد، كانه فرمود اما مرد و زن دزد را چنين كنيد، و اما توبه‌كاران ايشان را چنان و به همين جهت حرف فاء بر سر خبر يعنى جمله‌(فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما) در آمده براى اينكه بطورى كه گفته‌اند در معناى جواب براى كلمه اما است‌[3]

[وجه اينكه در (السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما) ايدى به صورت جمع آمده است‌]

و اما اينكه كلمه يد- دست را به صيغه جمع ايدى آورده با اينكه هر انسانى‌

[1] واحدى از شما انسانها نيست مگر آنكه به آتش وارد و نزديك مى‌شود، اين سرنوشتى است حتمى از ناحيه پروردگارت براى كل بشر، بعد از آنكه همه به آتش نزديك شدند آن گاه افراد با تقوا را نجات مى‌دهيم و ظالمان را در آنجا به حال خود وا مى‌گذاريم در حالى كه از در التماس روى به زانو نشسته باشند.

سوره مريم، آيه 72 .

[2] محققا جنس بشر در زيانكارى است، تنها كسانى از اين خطر رهايى مى‌يابند كه ايمان آورده و اعمال صالح كنند. سوره عصر، آيه 2- 3

[3] تفسير فخر رازى ج 11 ص 223.