از مادّۀ«قيض»(بر وزن فيض)در اصل به معنى«پوست روى تخم
مرغ»است،سپس در مواردى كه افرادى كاملا بر انسان مسلّط مىشوند،مانند تسلط پوست بر
تخم مرغ بهكاررفتهاست (مستولى ساختن چيزى بر چيز ديگر).
آيۀ مورد بحث به قسمتى از مجازات دردناك دشمنان خدا در آخرت
و دنيا اشاره مىكند و مىفرمايد:«ما براى آنها،دوستان و همنشينان بدانديش و زشت
سيرتى قرار داديم كه همه چيز را در نظر آنان زينت دادند،آنچه پيش رو و پشت سر
آنهاست...»فصلت25/.
اشاره به اين كه اين دوستان تبهكار و فاسد آنها را از هر سو احاطه
مىكنند،افكارشان را مىدزدند و چنان بر آنها چيره مىشوند كه حس تشخيص خود را از
دست مىدهند و زشتيها در نظر آنها زيبا مىشود و چه دردناك است چنين حالتى براى
انسان،زيرا به آسانى در گرداب فساد فرومىرود و درهاى نجات به روى او بسته مىشود.
گاه مادّۀ«قَيَّضْنا»در مورد تبديل چيزى به چيزى نيز بهكاررفتهاست
بنابراين،معنى و تفسير آيه و واژۀ مورد نظر چنين مىشود كه دوستان صالح را
از آنها مىگيريم و به جاى آنها دوستان فاسد به آنان مىدهيم.
همين معنى به صورت گوياترى در آيات 36 و 37 سورۀ زخرف با
استفاده از كلمۀ «نُقَيِّضْ»(از ماده قيض به همان معنايى كه ذكر شد)آمده
است،آنجا كه مىگويد:
وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ
ذِكْرِ الرَّحْمٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطٰاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ وَ
إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ
.« هركس از ياد خدا رويگردان شود شيطانى را به سراغ او
[*]وَ قَيَّضْنٰا
لَهُمْ قُرَنٰاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مٰا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ
مٰا خَلْفَهُمْ ...«ما براى آنها(دشمنان خدا)همنشينان(زشت
سيرتى)قرار داديم و آنها زشتيها را از پيش رو و پشت سر در نظرشان جلوه دادند...»فصلت25/.
نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 811