به معنى هر چيزى است كه روى آن مىنويسند اعم از كاغذ و پوست و
الواح،و اگر امروز قرطاس را فقط به كاغذ مىگويند براى اين است كه كاغذ متداولترين
چيزى است كه روى آن نوشته مىشود.
قرآن در آيۀ مورد بحث،اشاره به تقاضاى جمعى از بتپرستان (كه
مىگويند اين اشخاص نضر بن حارث و عبد اللّه بن ابى اميه و نوفل بن خويلد بودند كه
به پيامبر(ص) گفتند ما تنها در صورتى ايمان مىآوريم كه نامهاى از طرف خداوند با
چهار فرشته بر ما نازل كنى!)كرده و مىگويد:اگر همانطور كه آنها تقاضا
كردند،نوشتهاى بر صفحهاى از كاغذ و مانند آن بر تو نازل كنيم و علاوه بر مشاهده
كردن،با دست خود آن را لمس كنند باز مىگويند:اين يك سحر آشكار است.
يعنى دايرۀ لجاجت آنها تا حدى توسعه يافته كه روشنترين
محسوسات را،يعنى آنچه با«مشاهده»و«لمس»درك مىشود،انكار مىكنند و به بهانۀ
سحر از تسليم شدن در برابر آن سرباز مىزنند،در حالى كه در زندگى روزانۀ خود
براى اثبات واقعيتها به يكدهم از اين نشانهها نيز قناعت مىكنند و آن را قطعى و
مسلم مىدانند و اين نيست مگر به خاطر خودخواهى و تكبر و لجاجت سختى كه بر روح
آنها سايه افكنده.
در آيۀ مذكور،به عوامل انحراف بتپرستان كه تكبر و لجاجت است
اشاره شده، زيرا افراد متكبر معمولا مردم لجوجى هستند،چون تكبر به آنها
اجازۀ تسليم در برابر حق را نمىدهد و همين سبب مىشود كه به اصطلاح روى
دندۀ لج بيفتند و هر دليل روشن و
[*]وَ لَوْ نَزَّلْنٰا عَلَيْكَ
كِتٰاباً فِي قِرْطٰاسٍ فَلَمَسُوهُ بِأَيْدِيهِمْ لَقٰالَ
الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ سِحْرٌ مُبِينٌ .«و اگرنامهاى بر روى صفحهاى نازل كنيم و(علاوه بر
ديدن)آن را با دستهاى خود لمس كنند باز كافران مىگوينداين چيزى جز يك سحر آشكار نيست.»انعام7/.
نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 630