نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 622
براى
بندگان صالحم نعمتهايى فراهم كردهام كه هيچ چشمى نديده و هيچ چشمى نديده و هيچ
گوشى نشنيده و بر فكر كسى نگذشته است[1]».
در اين جا سؤالى پيش مىآيد كه مفسر بزرگ مرحوم طبرسى در مجمع
البيان آن را مطرح كرده و آن اين كه:چرا اين پاداش عظيم مخفى نگاه داشته شده است؟.
سپس او سه جواب براى اين سؤال ذكر مىكند:
1-امور مهمّ و بسيار پرارزش چنان است كه با الفاظ و سخن به آسانى
حقيقت آن را نمىتوان درك كرد و با اين حال گاهى اخفا و ابهام آن نشاطانگيزتر است
و از نظر فصاحت بليغتر.
2-اصولا چيزى كه مايۀ روشنى چشمهاست آنقدر دامنهاش گسترده
است كه علم و دانش آدمى به تمام خصوصيات آن نمىرسد.
3-چون اين پاداش(با توجه به آيۀ قبل)براى نماز شب كه مخفى
است قرار داده شده است متناسب اين است كه جزاى عمل نيز بزرگ و مخفى باشد.(ج
148/17-149.)
معادل كلمۀ«نور چشم»در فارسى است و كنايه از كسى است كه
مايۀ سرور و خوشحالى است.اين تعبير در اصل از كلمۀ«قرّ»(بر وزن
حُرّ)گرفته شده كه به معنى «سردى و خنكى»است و از آنجا كه معروف است(و بسيارى از
مفسران به آن تصريح كردهاند)اشك شوق همواره خنك و اشكهاى غم و اندوه داغ و سوزان
است،لذا قرّة عين به معنى چيزى است كه مايۀ خنك شدن چشم انسان مىشود،يعنى
اشك شوق از ديدگان او فرومىريزد و اين كنايۀ زيبايى است از سرور و شادمانى.
شاهد اين سخن شعرى است كه قرطبى در تفسيريش از يكى از شعراى عرب
نقل
[1]اين
حديث را بسيارى از مفسران از جمله طبرسى در مجمع البيان و آلوسى در روح المعانى و
قرطبىدر تفسيرش نقل كردهاند.محدثان مشهور،بخارى و مسلم نيز آن را در كتب
خود آوردهاند.