و همچنين است اطلاعاتى كه جنبۀ عملى دارد در صورتى«تعقل»به آنها گفته مى‌شود كه عمل هم داشته باشد.در تفسير الميزان مى‌خوانيم كه تعقل در زمينه‌اى استعمال مى‌شود كه به دنبال درك و فهم،انسان وارد مرحلۀ عمل شود و آياتى مانند:

...لَوْ كُنّٰا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مٰا كُنّٰا فِي أَصْحٰابِ السَّعِيرِ.«...دوزخيان مى‌گويند اگر گوش شنوا داشتيم و تعقل مى‌كرديم در صف اهل جهنّم نبوديم»(مُلك10/.) و يا:أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهٰا...«آيا در زمين سياحت نكردند تا دلهايى داشته باشند كه به‌وسيلۀ آن بفهمند...»(حج46/.).شاهد اين گفتار است،زيرا اگر مجرمين،روز قيامت آرزوى تعقل در دنيا را مى‌كنند،منظور تعقلى است كه آميخته با عمل باشد و يا اگر خدا مى‌گويد مردم سير و سياحت كنند و با نظر و مطالعه به اوضاع جهان چيزهايى بفهمند،مقصود درك و فهمى است كه به دنبال آن،مسير خود را عوض كنند و به راه راست گام نهند.(ج 153/2-154.)

ع ق م

عقيم:(شورى50/.)[*]

از مادّۀ«عقم»(بر وزن بخل و همچنين بر وزن فهم)،در اصل به معنى«خشكى و

[*]أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرٰاناً وَ إِنٰاثاً وَ يَجْعَلُ مَنْ يَشٰاءُ عَقِيماً...«يا اگر اراده كند(در يك رحم)دو فرزند پسرو دختر قرار مى‌دهد و هركس را بخواهد عقيم(نازا)مى‌گذارد...»شورى50/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3