نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 111
تا تعابير اشتقاقى و نظرىتر را ترسيم كند. شكل خلاق و شهودى
اسطوره، كليدى را در اختيار مىگذارد كه به وسيله آن مىتوانيم به اشكال
اصيل زبان دسترسى يابيم. اساسنهايى اسطوره، شهود و تجربه بىواسطه است.
ازاين احوال و تجارب بىواسطه، فرايند عينيتبخشى به وجود مىآيد. نمادها و
اسطورههاى دين، از بىواسطگى و نيرويى كه زبان علمى و استدلالى، فاقد آن
است، حفاظت مىكنند.[1] از اينجا به خوبى روشن مىشود كه چرا كسانى چون
ميرچاالياده، كه در سنت فكرى اتو مىانديشند، بدينپايه، اسطوره و نقش آن
را در شناخت مايههاى دينى مهم مىشمارند.
تحليل و بررسى
ديدگاه اتو درباره دين، تجربه دينى و زبان دينى، برآمده از
جريانهاى فكرى و فلسفى زمانه او و سنت دينىيى است كه درآن رشد يافته بود و
هدف از آن، دفاع از دين در برابر نقادىهاى كانت ازيك سو، و گرايش مادى
بهتحويل دين به ديگر شؤون جامعه و فرهنگ، ازسوى ديگر است. از نظر اتو،
حقيقت دين را بايد در احوال دينى جست. احوال دينى نوعى شعور خاص را به
همراه دارد، معرفتى كه در قالب مفاهيم عقل نظرى نمىگنجد. او به تبع
شلايرماخر معتقد است كه تجربه خاص دينى، امرى مستقل ازديگر مفاهيم و
باورهاى آدمى است و زبان و آموزههاى دينى، بسط تعابير خودجوش و طبيعى از
اين احساس يا آگاهى است.
همان گونه كه وينرايت ياد آورشده است، به اعتقاد اتو «دين دعاوى
خاصى دارد؛ مانند اين كه جهان وابسته و معلول است، مشيت و تقدير الهى حاكم
است، وراى آنچه براى ما ظاهر و آشكار است، هستى بعد ديگرى نيز دارد. اين
دعاوى، به عنوان شعر و خيال در برابر ما نهاده نشده است، بلكه به مثابه
حقايقى راستين بر ما عرضه شده است. در عين حال، به هيچ معناى روشنى
نمىتوان آنها را با مطالعه و بررسى طبيعت به دست آورد و يا توجيه كرد.
عقل و استدلال ممكن است نشان دهد كه علم تجربى، با اين دعاوى تعارض ندارد و
حتى نشان دهد كه علم تجربى نمىتواند ارزش صدق آنها را بررسى
[1] براى آشنايى بيشتر با آراى كاسيرر در اين باره، ر. ك: ارنست كاسيرر، زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثى.
نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 111