نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 1 صفحه : 221
همانند سنگ يا سختتر از سنگ است زيرا كه با
توجّه بنشانهها و قدرت خداوند مىبايست دل نرم شده و اقرار كند و در مقام انجام
دستورات بر آيد.
(وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهارُ
...)- پارهاى از سنگها از آن نهرها تشكيل شود.
فائده برخى از سنگها از دلهاى سخت شما بيشتر است زيرا كه از آن
نهرهايى كه آب در آنها جريان دارد تشكيل شود، گفته شده منظور از سنگ در اين جمله
خصوص همان سنگى است كه در زمان موسى بوسيله زدن عصا دوازده چشمه از آن جوشيد، و
گفته شده منظور از سنگ در اين عبارت همه سنگهايى است كه در آنها نهرها تشكيل شده
است.
(وَ إِنَّ مِنْها لَما يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْماءُ ...)- و برخى از سنگها بر اثر شكافتن آب از آن بيرون ميآيد.
و در حقيقت چشمهاى جوشان است و فرق ميان اين نوع از سنگ با نوعى كه
در جمله اول ذكر شد اين است كه در اين نوع سنگ چشمهاى است جوشان و در آن نوع
نهرهايى است كه در آن آب جريان دارد.
حسين بن على مغربى ميگويد: منظور از سنگ در جمله اول عموم سنگهايى
است كه نهرها از آن تشكيل شود و از سنگ در جمله دوم خصوص همان سنگى است كه در زمان
موسى در تصرف او بود و از آن چشمهها جريان پيدا كرد و در اين صورت تكرارى در آيه
شريفه وجود ندارد.
(وَ إِنَّ مِنْها لَما يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ ...)- و برخى از آنها از ترس خدا فرود آيند بيشتر مفسرين گفتهاند: منظور
از اين جمله بيان نوع ديگرى از سنگها است و در حقيقت ضمير به «حجاره» بر ميگردد.
ابو مسلم ميگويد: ضمير به «قلوب» رجوع ميكند و منظور اين است:
پارهاى از دلها از ترس خدا فرود آيند.
فرود آمدن سنگ از ترس خدا
و در آن چند احتمال است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 1 صفحه : 221