گونه‌اى ديگر شكل مى‌گرفت و رقم مى‌خورد و اين همه بدبختى و سيه روزى به بشر نمى‌رفت.

مكتب فقهى اهل بيت(ع) را امتيازها و برجستگيهاى چشم‌گيرى است. منبع علوم و معارف آن، گستره‌اى فراخ دارد. نزديك به دو قرن، گفتار و سيره امامان معصوم(ع) رهنمودها و راهبريهاى آنان در مقاطع گوناگون، متنوع، مختلف و متطور تاريخ و پاسخ گويى به مسائل و حوادث نو پيدا، در اعصار و امصار متمايز و بعضاً متضاد، مايه‌ها و آموزه‌هاى استوار، متقن و زندگى سازى را فراراه بشر نهاد، تعاليمى كه در هر دوره‌اى و جامعه‌اى راهبر و راهگشاست.

در مكتب شيعه، نزديك به دو قرن وحى الهى توسط خاندان وحى تفسير علمى و عملى شد. آن گاه كه خلافت، جمع و نقل احاديث نبوى را منع مى‌كرد، امير مؤمنان امام على(ع) به جمع احاديث پيامبر پرداخت ، كتاب پرحجم «الجامعة» را نوشت و اصحاب و يارانش را نيز بر اين مهم وادار مى‌كرد. ابو رافع، ملازم آن حضرت، كتاب «السنن و الاحكام و القضاء» مى‌نويسد و على بن رافع، كتابى در مسائل مختلف فقه، مانند:

وضو، نماز و ساير ابواب تأليف مى‌كند. سلمان كتاب مى‌نويسد، ابن عباس، انظار استاد و مولايش على(ع) را در تفسير وحى به مردم مى‌آموزد و عمار و ابوذر نيز در كوچه و خيابان ديدگاهها و انظار اهل بيت را تبليغ مى‌كنند. هنگامى كه خلفا براى ساماندهى جامعه و تنظيم قوانين و مقررات، به قياس و استحسان روى آوردند، دانشگاه صادقين(ع) دهها عالم فقيه، متكلم و متخصص در علوم آن روز تحويل جامعه داد. اين مهم را امامان(ع)، در سخت ترين دوران پى گرفتند و به قيمت استقبال از رنجها، زندانها و به مسلخ رفتنها معارف انسان ساز تشيع را عرضه داشتند و انديشه حاكم را نقد و رد كردند.

اين حركت، پس از غيبت آخرين معصوم، با دست مايه‌اىعظيم، توسط شاگردان عسكريين(ع) پى گرفته شد و با بهره‌ورى از اصول اربعمئه و ديگر آموزه‌هاى اهل بيت، كتابها تأليف شد و عالمانى پرورش يافتند.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3