كند به خانۀ سابقه و رفع حاجت بشود، پس ترك خمس در قيمت زايد بر آن مقدار از زمين، مشكل است، و لكن اظهر جواز است.

365- سؤال:

شخص مزبور، پول خمس داده هم داشته است، آيا آن خرج گل كارى از آن محسوب مىشود يا نه؟ و آن خانۀ سابقه قدرى موروثى آن شخص بوده و قدرى را ابتياع نموده است، وجه آن خانه خمس دارد يا نه؟

جواب:

مؤنه سال (خرج خانه ساختن به قدر حاجت باشد يا ساير اخراجات) اظهر اين است كه از پول خمس داده، وضع مىشود و هر گاه اخراجات خانه ساختن از پول خمس داده، تمام شد ديگر در قيمت آن خانۀ كهنه خمسى نيست، مگر اين كه آن خانه را به پول خمس نداده، خريده باشد.

366- سؤال:

شخصى پول خمس داده داشته و در بين سال، كسب نموده و آن چه نفع كه پيدا كرده است با قدرى از سرمايه خرج خانه و مؤنۀ سال كرده، آيا اين خرج را از پول خمس كند و خمس نفع را بدهد، يا آن كه چون خرج شده است نفع، خمس ندارد؟

جواب:

مجرّد خرج كردن نفع، باعث عدم اعتبار مؤنه از پول خمس داده نمىشود بلكه اظهر اين است كه مقدار سرمايه را وضع مىكند و اخراجات كه كرده از پول خمس داده، وضع مىكند و آن چه از نفع هم صرف ضروريات مؤنه شده، هر گاه پول خمس داده، وفا نمىكرد و به اين نفع تمام كرده، آن را نيز وضع مىكند و آن چه فاضل آيد از نفع و از مؤنه سال، خمس آن را مىدهد.

367- سؤال:

چون رأى عالى اين است كه مؤنۀ سال از چيزى كه شأن آن خرج كردن نيست وضع نمىشود و سرمايه از شأن آن خرج كردن نيست، هر گاه سرمايه به قدرى باشد كه ربح آن زايد از كفايت مؤنۀ سال آن شخص باشد، آيا خمس به مقدار زايد سرمايه، تعلق مىگيرد يا نه؟

جواب:

سرمايه به قدرى كه منافع آن كفايت او كند در خور زىّ او، از جملۀ مالى است كه مؤنه از آن وضع نمىشود، و هر گاه زايد بر آن باشد بايد مؤنه را از آن حساب كرد، يعنى از آن زايد. مثلا صد تومان سرمايه دارد و به پنجاه تومان سرمايه، كار او