مىماند ، زيرا خداى تعالى جاندار را بر طبيعت آتش آفريده ، و آتش ؛ آتش را نمىسوزاند ، و اين بعيد نيست كه خداوند از برف نيز كرمهاى بسيار خلق و آشكار ساخته و آن بر طبيعتى واحد است ، و آب نيز در دريا بر دو طبيعت است ، از آن موجوداتى مانند ماهى و غورباغه و مار و لاك پشت و غير آن تولَّد مىيابند ، و نزد أبو العلاء حيات و زندگانى تنها در پرتو طبايع چهارگانه بدست مىآيد ، و اين مطالبى كه گفتم ناقض عقيدهء او است .
و امّا با پرسش از « مؤثّر » قصد « زحل » را نموده بود .
پس من پرسيدم : نظر تو در بارهء تمام مؤثّرها چيست ، و قصد من از اين پرسش آن بود كه اگر مىگفت همه - اعمّ از حادث و قديم - مؤثّراتند پس مؤثّر قديم چگونه مؤثّر در امر حادث باشد ؟ ! و امّا قصد او از گفتن : دو نحس ؛ اين بود كه آن دو از ستارگان سيّاره‌اند كه هر گاه با هم اجتماع كنند از ميانشان سعد و خوشبختى رخت بربندد .
پرسيدم : نظر تو در بارهء دو سعد چيست ؟ وقتى اجتماع مىكنند نحس از ميانشان مىرود ، اين حكمى است كه خداوند آن را باطل داشته تا بيننده دريابد كه احكام تعلَّقى به مسخّرات ندارند ، زيرا هر شاهدى گواهى مىدهد كه هر گاه عسل و شكر را با هم