پس ، انسان سالك را اوّل سلوك علمى لازم است كه به بركت اهل ذكر سلام اللَّه عليهم مراتب عبادات را تشخيص داده و عبادات صوريّه را نازلهء عبادات قلبيّه و روحيّه بداند ، و پس از آن شروع به سلوك عملى ، كه حقيقت سلوك است . و غايت اين سلوك تخليهء نفس از غير حق است و تخليهء آن به تجلَّيات اسمائى و ذاتى است . و چون سالك را اين مقام دست دهد ، سلوكش به انتهاء رسد و غايت سير كمالى برايش حاصل شود ، پس به اسرار نسك و عبادات و به لطايف سلوك نائل شود ، و آن تجلَّيات جلاليّه است كه اسرار طهارات است و تجلَّيات جماليّه است كه غايت عبادات ديگر است . و تفصيل آن از عهدهء اين اوراق خارج است .
فصل ششم در غسل است و آداب قلبيّهء آن اهل معرفت گويند كه جنابت خروج از وطن عبوديّت و دخول در غربت است ، و اظهار ربوبيّت و دعواى منيّت است و دخول در حدود مولا و اتصّاف به وصف سيادت است . و غسل براى تطهير از اين قذارت و اعتراف به تقصير است . و بعضى از مشايخ يكصد و پنجاه حال در ضمن ده فصل ذكر نموده كه بايد بندهء سالك تطهير از آنها نمايد در خلال غسل ، كه غالب آنها يا تمام آنها به عزّت و جبروت و كبرياى نفس و خودخواهى و خودبينى برگردد . [1] نويسنده گويد كه جنابت فناى در طبيعت و غفلت از روحانيّت است و غاية القصواى كمال سلطنت حيوانيّت و بهيميّت و دخول در اسفل السّافلين است . و غسل تطهير از اين خطيئه و رجوع از حكم طبيعت است ، و دخول در سلطان رحمانيّت و تصرّف الهيّت است به شست و شو نمودن جميع مملكت

[1] - مقصود شيخ محيى الدين عربى است . الفتوحات المكيّة ، ج 1 ، ص 363 . .